Bronisław Gaweł

---

Życiorys

Bronisław Gaweł przyszedł na świat 3 września 1879 roku w Przemyślu. Był synem adwokata dr. Jana Gawła (zm. 1913) oraz Marii Magdaleny z domu Bilińskiej (1848-1935, córka Ludwika i Sabiny z domu Pieniążek). W jego rodzinie znajdowało się rodzeństwo: Emil (1876-1921, adwokat), Józef (jeden z bliźniąt, ur. i zm. 30 marca 1882), Władysław Zygmunt (drugi z bliźniąt, ur. 30 marca 1882, zm. 14 maja 1882), Stanisław (1883-1951, duchowny rzymskokatolicki, kapelan wojskowy), Janina Maria (1886-1972), Marian (1889-1937, oficer) oraz Leonard (1893-1954).

Po ukończeniu ośmiu lat nauki, w 1897 roku, zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum Męskim w Sanoku. W jego klasie uczyli się m.in. Józef Bielawski, Paweł Kindelski oraz Władysław Studziński. Początkowo planował rozpocząć studia na akademii handlowej, lecz ostatecznie zdecydował się na Akademię Górniczą w Loeben. Po trzech latach przeniósł się na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Lwowskiego, gdzie dążył do zgłębiania nauk przyrodniczych.

Wkrótce podjął pracę jako nauczyciel, a 10 września 1903 roku został mianowany zastępcą nauczyciela w C. K. I Gimnazjum w Przemyślu, zgodnie z reskryptem C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 15 sierpnia 1903. W swojej pracy uczył języka niemieckiego oraz polskiego. W trakcie roku szkolnego korzystał z urlopu w celu poprawy stanu zdrowia. Z kolei reskrypt C. K. Rady z 28 lipca 1906 przydzielił go do filii przemyskiego gimnazjum, na Zasaniu, gdzie uczył przedmiotów takich jak historia naturalna, matematykę oraz wspomniane języki. W latach 1907-1913 był nauczycielem w Seminarium Nauczycielskim Żeńskim w Przemyślu. W 1911 roku pomyślnie zdał egzamin pedagogiczny, uzyskując prawo do nauczania historii naturalnej oraz przedmiotów ścisłych.

Dodatkowo, Gaweł wykazywał aktywność społeczną. Już od 1903 roku, był członkiem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” oraz Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, a także angażował się w działalność w Czytelni Przemyskiej oraz w Towarzystwie Czytelni Ludowych. Brał udział w pracach wydziału koła Towarzystwa Szkoły Ludowej im. H. Sienkiewicza w Przemyślu i występował w zespole Polskiego Towarzystwa Dramatycznego im. Aleksandra Fredry.

W C. K. Seminarium Nauczycielskim Żeńskim w Przemyślu pracował jako nauczyciel, a 12 sierpnia 1913 roku został przeniesiony do C. K. Gimnazjum w Buczaczu, gdzie do 1914 roku uczył matematyki oraz historii naturalnej. Pełnił także funkcję członka c. k. komisji egzaminacyjnej dla nauczycieli szkół ludowych pospolitych. Kiedy wybuchła I wojna światowa w 1914 roku, osiedlił się w Wiedniu, gdzie kierował kursami dla przeszły do stolicy Polaków z Galicji. Później, od 1916 do 1918 roku, uczył w I Gimnazjum w Tarnowie. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, nauczał w szkole realnej w Krośnie w latach 1918-1921, a następnie przeniósł się do Wielkopolski, gdzie wykładał w Seminarium Nauczycielskim w Lesznie od 1 grudnia 1921 do 31 grudnia 1925.

Od stycznia 1926 do końca 1927 roku był nauczycielem w Gimnazjum Polskim Macierzy Szkolnej w Wolnym Mieście Gdańsku, gdzie nauczał przedmiotów przyrodniczych oraz ścisłych. W tej placówce pracowali również byli profesorowie z sanockiego gimnazjum, jak Jan Augustyński, który pełnił funkcję dyrektora, oraz Michał Urbanek i Jadwiga Zaleska. Od 1 stycznia 1928 roku do końca 1939 roku pracował jako sekretarz biura Gdańskiej Macierzy Szkolnej, a równocześnie aktywnie angażował się w życie społeczne, współpracując z Towarzystwem Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych oraz TG „Sokół”.

W 1929 roku, Gaweł założył Teatr Amatorski Macierzy Szkolnej, w którym występował jako aktor, a także był organizatorem zaproszenia zespołów teatralnych z Polski. Jednak w wyniku prowokacji ze strony Niemców, po incydencie z podrzuceniem broni do teatru, został skazany na grzywnę lub areszt. Ponadto, prowadził świetlicę związkową im. ks. dr. Władysława Bandurskiego w Sopocie i współtworzył ośrodek wypoczynkowy oraz repolonizacyjny w Sulminie, który został otwarty 11 lipca 1936. Jako kierownik sekcji wycieczkowej Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku, organizował kursy przewodnickie oraz wycieczki na terenie Polski.

Pełnił także rolę referenta w oddziale Towarzystwa Byłych Powstańców i Wojaków w Sopocie, gdzie kierował świetlicą tej organizacji w Domu Polskim przy ul. F. Chopina. W latach 30. XX wieku nawiązał współpracę z ppor. Ludwikiem Muzyczką ze Związku Strzeleckiego, przeszedł tajny kurs podoficerski i stał się dowódcą konspiracyjnej grupy w Sopocie.

W obliczu zbliżającego się konfliktu zbrojnego w 1939 roku, zorganizował transport części akt Gdańskiej Macierzy Szkolnej z Gdańska do Gdyni. Po 1 września 1939 roku, w wyniku inwazji Niemców, został uwięziony w obozie przejściowym w Gdyni, z którego miał być skierowany w stronę Gdańska. Niektóre źródła mówią o jego ewentualnym wyjeździe w kierunku Poznania. Dalsze losy Bronisława Gawła pozostają nieznane.

W życiu prywatnym był żonaty z Anną z domu Kałuską, z którą doczekał się córek Janiny i Marii oraz synów Adama i Andrzeja.

Publikacje

Bronisław Gaweł jest znanym autorem wielu wartościowych publikacji. Poniżej przedstawiamy kilka z nich:

• kilka słów o soli i jej pokładach w Galicyi (1914),
• przewodnik po Gdańsku (1929, współautor),
• o polskość w Gdańsku – dziesięciolecie Gdańskiej Macierzy Szkolnej (1931).

---

Oceń: Bronisław Gaweł

---