Józef Feldman (historyk)

---

Życiorys

Józef Feldman, historyk znany ze swoich badań nad historią Polski, był synem Wilhelma, pisarza oraz krytyka literackiego, oraz Marii z Kleinmanów, tłumaczki literatur zachodnich. Ukończył IV gimnazjum w Krakowie w 1917 roku, a w kolejnych latach studiował prawo oraz historię na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie miał przyjemność kształcić się pod kierunkiem Władysława Konopczyńskiego oraz Stanisława Kota. W czasie I wojny światowej, w latach 1918-1920, ochotniczo służył w Wojsku Polskim.

W 1922 roku uzyskał stopień doktora, obroniwszy pracę na temat Polski w dobie wielkiej wojny północnej, a rok później został asystentem w Seminarium Historycznym UJ. W roku 1927, na podstawie pracy habilitacyjnej dotyczącej sprawy wschodniej, zyskał tytuł docenta. W 1937 roku, awansował na profesora nadzwyczajnego i objął kierownictwo Katedry Historii Nowożytnej.

Feldman prowadził wykłady z historii powszechnej oraz historii dyplomacji XIX i XX wieku, a od 1929 roku również na Szkole Nauk Politycznych w Krakowie. Po wojnie, prowadził wykłady na Uniwersytecie Warszawskim, zyskując dużą renomę jako wykładowca.

W obliczu II wojny światowej, jego działalność nie została wstrzymana. Pracował jako archiwista w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich, a następnie schronił się w klasztorze franciszkanów w Hanaczowie. Po przeniesieniu się do Warszawy, brał aktywny udział w tajnym nauczaniu. Był głęboko wierzącym katolikiem, co wynikało z jego przeżyć wojennych. W trakcie powstania warszawskiego, z powodów zdrowotnych, pełnił rolę w Wojskowej Straży Ochrony Powstania.

Po zakończeniu konfliktu, wrócił do pracy na UJ, a w 1945 roku został członkiem-korespondentem PAU. Rok później przeniósł się do Polskiego Towarzystwa Historycznego, zostając członkiem honorowym. W czerwcu 1946 roku zmarł w Krakowie i znalazł wieczny spoczynek na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

W swej pracy naukowej koncentrował się na stosunkach polsko-niemieckich oraz na międzynarodowej dyplomacji. Publikacja Sprawa polska w roku 1848 z 1933 roku, w której szczegółowo opisał politykę pruską i rosyjską, utwierdziła jego pozycję wśród badaczy. Jego książka Bismarck a Polska (1938) miała duży wpływ na ówczesną politykę, budząc zainteresowanie i krytykę, szczególnie ze strony Józefa Becka.

Feldman koncentrował się także na ocenie polskiego okresu saskiego, wskazując na jego znaczenie w kontekście odbudowy narodowej. W badaniach dotyczących antagonizmów polsko-niemieckich podkreślał rolę walki o dostęp do Bałtyku. Pracował również nad twórczością takich historyków jak Michał Bobrzyński, Szymon Askenazy oraz Wacław Tokarz.

Jako redaktor Cambridge History of Poland w 1941 roku, oraz za sprawą wydania dzieła swego ojca, miał znaczący wkład w historiografię polską. Przez całe życie łączył solidne podstawy naukowe z realistycznym podejściem do polityki zagranicznej, analizując zarówno zaufanie do mocarstw zachodnich, jak i ich zawiodzione obietnice. Przyjaźnił się z wielkimi umysłami swojego czasu, w tym Stanisławem Kotem oraz Stanisławem Kutrzebą.

Publikacje

Józef Feldman był autorem, którego osiągnięcia w dziedzinie historii są znaczące, a jego dorobek obejmuje ponad 160 publikacji. Jego prace dotykają wielu aspektów historii, w tym relacji międzynarodowych i krajowych. Oto niektóre z jego najważniejszych dzieł:

• Polska a Prusy (1924),
• Sprawa dysydencka za Augusta II (1924),
• Bismarck a Komisja Osadnicza (1928),
• Mocarstwa wobec powstania styczniowego (1929),
• Traktat wersalski jako etap zmagań polsko-niemieckich (1930),
• Bismarck wobec Kościoła katolickiego (1932),
• U podstaw stosunków polsko-angielskich 1788–1863 (1933, w: Polityka narodów),
• Antagonizm polsko-niemiecki w dziejach (1934),
• Kraków i ziemia krakowska (1934, z Romanem Grodeckim i Kazimierzem Lepszym),
• Stanisław Leszczyński (1934),
• Na przełomie stosunków polsko-francuskich 1774–1787, Vergennes wobec Polski (1935),
• Nowsze kierunki badań nad Wielką Rewolucją (1935),
• Rewolucja francuska a Europa (1936, w: Wielka historia powszechna),
• Dwa wizerunki cesarskich Niemiec (1937),
• Udział Polski w badaniach nad historią nowożytną (1937),
• Bismarck a Polska (1938),
• Rozkład kultury mieszczańskiej (1946).

---

Oceń: Józef Feldman (historyk)

---