Henryk Karol Klemens Kadyi, urodzony 23 maja 1851 roku w Przemyślu, był wybitnym polskim profesorem, specjalizującym się w anatomii opisowej oraz patologii. Jego praca i zaangażowanie w rozwój dziedziny weterynarii miały ogromne znaczenie w kontekście akademickim.
W szczególności, przyczynił się do podniesienia weterynarii do rangi studiów uniwersyteckich, co wpłynęło na wzrost prestiżu tego zawodu w Polsce. Zmarł 25 października 1912 roku we Lwowie, pozostawiając po sobie trwały ślad w historii nauki.
Życiorys
Henryk Kadyi był synem Ludwika i Klementyny. W jego rodzinie znajdowali się także bracia: Juliusz, który zmarł w 1916 roku jako radca dworu, oraz Józef, pełniący funkcję lekarza. W 1878 roku, po ukończeniu studiów, otrzymał tytuł docenta anatomii opisowej i porównawczej na Uniwersytecie Jagiellońskim.
W latach 1881–1894 pełnił rolę profesora anatomii prawidłowej i histologii w Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie, a równocześnie, od 1881 do 1890 roku, wykładał anatomii patologicznej oraz patologii ogólnej w tej samej instytucji. Jako uznany specjalista, był jednym z twórców Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Lwowskiego, który rozpoczął działalność w 1894 roku.
Od 1894 do 1912 roku Kadyi był profesorem anatomii opisowej i topograficznej na Uniwersytecie Lwowskim. W latach 1898-1899 pełnił również funkcję rektora tej uczelni, a w 1889 roku został przyjęty jako członek korespondent Akademii Umiejętności. Ponadto, w latach 1894–1895 był prezesem Polskiego Towarzystwa Przyrodników imienia Kopernika.
W życiu osobistym Henryka Kadyi żoną była Rozalia, a ich córka Jadwiga Kwiatkowska z domu Kadyi, była żoną Jana Jerzego. Niestety, oboje zginęli tragicznie w grudniu 1917 roku.
Henryk Kadyi zmarł 25 października 1912 roku, a przyczyną jego śmierci było zakażenie, które miało miejsce podczas balsamowania zwłok Stanisława Badeniego, kiedy to zaciął się w palec. Po jego śmierci, został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.
W hołdzie jego osiągnięciom, ulice w Przemyślu oraz Lwowie zostały nazwane jego imieniem.
Wybrane prace
Henryk Kadyi był postacią niezwykle wszechstronną. Jako encyklopedysta pełnił ważną rolę w tworzeniu Encyklopedii, która stanowiła skarbnicę wiedzy ogólnej z wielu dziedzin. Publikacja ta, znana jako polska encyklopedia, została wydana w latach 1898-1907 przez społeczną organizację edukacyjną Macierz Polska. Działała ona głównie w Galicji, w trudnym czasie zaborów austriackich, oferując dostęp do wiedzy i wspierając rozwój edukacji. Kadyi szczególnie zwrócił uwagę na zagadnienia związane z medycyną, przyczyniając się do ich popularyzacji.
Jego dorobek obejmuje wiele znaczących prac, w tym:
- kilka przypadków zboczeń układu naczyniowego (1881),
- Ueber die Nothwendigkeit des thierärztlichen Studiums. M. Perles, Wien 1891,
- O naczyniach krwionośnych rdzenia pacierzowego ludzkiego,
- Rozwój i działalność c. k. Szkoły Weterynaryi we Lwowie od jej założenia w r. 1881 aż do końca roku szkolnego 1893/4,
- O barwieniu ośrodków nerwowych przy pomocy zaprawy (bajcowania) solami metali ciężkich (1900),
- Ueber die Färbung der nervösen Centralorgane nach Beizung mit Salzen schwerer Metalle (1901),
- Metoda barwienia szarej istoty mуzgu i rdzenia karminem po zaprawieniu octanem uranowym (1907).
Prace te ukazują jego zaangażowanie i pasję do nauki, a także jakość badań, które podejmował. Wiedza, którą przekazał, ma znajdującą się w sercu polskiej medycyny oraz weterynarii.
Przypisy
- Jan Draus: Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie 1918-1946. Portret kresowej uczelni. Kraków: Księgarnia Akademicka, 38. 2007 r. ISBN 978-83-7188-964-6.
- Kronika. „Głos Rzeszowski”, Nr 53, s. 5, 24.12.1916 r.
- Zgon działacza ukraińskiego. „Nowości Illustrowane”, Nr 44, s. 13, 02.11.1912 r.
- Kronika. „Głos Rzeszowski”, Nr 44, s. 4, 27.10.1912 r.
- Finkel 1898.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Andrzej Boleski | Lubomir Zyblikiewicz | Kazimierz Kling | Stanisław Kolbuszewski | Bronisław Gaweł | Józef Feldman (historyk) | Zdzisław Żygulski (filolog) | Marian Zimmermann | Janusz Homplewicz | Danuta Tylkowa | Jerzy Bartmiński | Stanisław Ehrlich | Kazimierz Kolbuszewski | Maksymilian Rose | Wiesław Maria Grudzewski | Franciszek Kanty Łuczyński | Jerzy Motylewicz | Witold Mazurek | Przemysław Kazienko | Wojciech GrzegorzewiczOceń: Henryk Kadyi