Jan Stanisław Lipiński był wybitnym polskim matematykiem, który przyszedł na świat 24 listopada 1923 roku w Przemyślu, a swoje życie zakończył 20 grudnia 2019 roku w Gdańsku. Jego wkład w dziedzinę matematyki, zwłaszcza w zakresie funkcji rzeczywistych, był znaczący.
Lipiński przez wiele lat związany był z Uniwersytetem Łódzkim oraz Gdańskim, gdzie pełnił funkcje wykładowcy i pracownika naukowego. Jego pasja do nauczania oraz badania przyczyniły się do rozwijania wiedzy oraz inspirowania kolejnych pokoleń studentów.
Jan Lipiński osiedlił się w Pruszczu Gdańskim, gdzie kontynuował swoje życie po zakończeniu kariery zawodowej.
Życiorys
Jan Lipiński przyszedł na świat w rodzinie nauczyciela z Przemyśla. W miejscu tym rozpoczął swoją edukację w szkole powszechnej oraz gimnazjum, jednak nie zdążył ukończyć nauki przed wybuchem wojny. Kształcenie kontynuował w polskiej oraz ukraińskiej szkole średniej w Lubaczowie. Po inwazji niemieckiej związał się zawodowo z tartakiem w tym samym mieście, a w 1944 roku wraz z rodziną osiedlił się w Warszawie, gdzie doczekał się tragicznych chwil powstania warszawskiego. Krótkotrwały pobyt w obozie w Pruszkowie był częścią jego wojennej odysei. Przed wyzwoleniem zmuszony był do pracy przymusowej na Dolnym Śląsku. W 1945 roku zamieszkał w Zgierzu, gdzie udało mu się eksternistycznie zdać maturę ogólnokształcącą oraz pedagogiczną, a także podjąć pracę w szkole podstawowej.
W latach 1946–1952 studiował matematykę na Uniwersytecie Łódzkim, a już w 1949 roku rozpoczął tam swoją karierę zawodową pod skrzydłami profesora Zygmunta Zahorskiego. Swoje pierwsze osiągnięcia naukowe zaprezentował w 1955 roku, publikując artykuł w uznawanym piśmie „Fundamenta Mathematicae”. W 1954 roku związał się z Polską Zjednoczoną Partią Robotniczą. Rok 1956 przyniósł mu awans na adiunkta w Instytucie Matematycznym PAN, a dwa lata później obronił doktorat i uzyskał tytuł docenta. W roku akademickim 1960/61 spędził pół roku na seminarium w Moskwie, a po powrocie objął kierownictwo zakładu funkcji rzeczywistych na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Łódzkiego, gdzie również pełnił funkcję prodziekana.
W latach 1963–1965 piastował stanowisko prezesa łódzkiego oddziału Polskiego Towarzystwa Matematycznego, a w 1966 roku uhonorowano go Nagrodą Polskiego Towarzystwa Matematycznego im. Stanisława Zaremby. Dwa lata później otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1969 roku przeniósł się do Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Gdańsku, która w 1970 roku przekształciła się w Uniwersytet Gdański. Prof. Lipiński sprawował również obowiązki dyrektora Instytutu Matematyki Uniwersytetu Gdańskiego od chwili jego powstania do 1972 roku, a do 1991 roku był kierownikiem Zakładu Funkcji Rzeczywistych i Rachunku Prawdopodobieństwa. W tym samym czasie prowadził wykłady w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Słupsku.
W 1976 roku dołączył do Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, a rok później uzyskał tytuł profesora zwyczajnego. W latach 1979–1983 przewodniczył gdańskiemu oddziałowi Polskiego Towarzystwa Matematycznego. Jego działania na rzecz matematyki trwały przez wiele lat w różnych agendach PAN oraz ministerstw, które zajmowały się edukacją oraz szkolnictwem wyższym. Prof. Lipiński był wielokrotnie nagradzany przez ministerstwo i otrzymał liczne odznaczenia, w tym Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Medal Komisji Edukacji Narodowej oraz Medal 40-lecia Polski Ludowej. Współpracował z uczelniami za granicą, prowadząc wykłady gościnne m.in. w Kanadzie, Wielkiej Brytanii i USA, a także uczestniczył w licznych zagranicznych konferencjach matematycznych.
Po przejściu na emeryturę w 1991 roku, nie zrezygnował z aktywności dydaktycznej na Uniwersytecie Gdańskim, gdzie pracował aż do 1998 roku. W ciągu swojej kariery wypromował osiem osób na stopień doktora, cztery na Uniwersytecie Łódzkim oraz kolejne cztery na Uniwersytecie Gdańskim. Jego 80. urodziny zostały uświetnione 4 grudnia 2003 roku uroczystą sesją na Wydziale Matematyki, Fizyki i Informatyki Uniwersytetu Gdańskiego. Z tej okazji Uniwersytet Gdański oraz Polskie Towarzystwo Matematyczne przygotowały okolicznościową broszurę, która oddaje cześć życiu i dokonaniom naukowym prof. Jana Stanisława Lipińskiego.
Jan Lipiński poświęcił swoją karierę badawczą głównie dziedzinom funkcji rzeczywistych oraz teorii miary i całki. Przez wiele lat prowadził wykłady oraz seminaria z tych tematów. Jego dorobek obejmuje ponad pięćdziesiąt prac, które dotykają zagadnień związanych z pochodną funkcji rzeczywistej, funkcjami aproksymatywnie ciągłymi oraz ich pozaskończonymi ciągami, pochodną aproksymatywną, własnością Darboux, funkcjami spójnymi, jak i strukturami algebraicznymi powstałymi na skutek działań operacyjnych na funkcjach. W 1964 roku zaprezentował rozprawę, w której zdefiniował nieskończony zbiór na prostej rzeczywistej R, mający tę cechę, że każda funkcja zdefiniowana na tym zbiorze może być rozszerzona do funkcji ciągłej oraz okresowej na całej prostej. W 1978 roku, razem z profesorem Zbigniewem Grandem, stworzył funkcję niemierzalną, aczkolwiek sup-mierzalną, która w literaturze fachowej zyskała miano „Polish monster”. Najbardziej obszerną pracą Lipińskiego jest artykuł „Elementy ogólnej teorii miary i całki”, opublikowany w zbiorze materiałów Instytutu Kształcenia Nauczycieli w 1977 roku, w publikacji zatytułowanej „Matematyka. Zeszyt 1”. Osiągnięcia Jana Lipińskiego były oraz są doceniane zarówno w kraju, jak i za granicą, a jego prace niejednokrotnie były przytaczane w prestiżowych monografiach naukowych.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Adam Mitscha | Józef Wysocki (naukowiec) | Józef Buczek | Rafał Taubenschlag | Andrzej Kunisz | Leszek Cais | Maria Anna Krynicka | Tomasz Pudłocki | Henryk Meisel | Kazimierz Sołtysik (1893–1939) | Jacek Wiąckowski | Danuta Tylkowa | Janusz Homplewicz | Marian Zimmermann | Zdzisław Żygulski (filolog) | Józef Feldman (historyk) | Bronisław Gaweł | Stanisław Kolbuszewski | Kazimierz Kling | Lubomir ZyblikiewiczOceń: Jan Stanisław Lipiński