Leon Cehak

Wojsko i służby mundurowe

Leon August Cehak, znany również pod pseudonimami „Drwęcki” oraz „Leon Wałęga”, to postać, która na trwałe wpisała się w historię Polski. Urodził się 8 kwietnia 1895 roku w Przemyślu, a swoje życie zakończył 29 marca 1982 roku w Krakowie. Jako pułkownik żandarmerii Wojska Polskiego, odegrał istotną rolę w kształtowaniu sił zbrojnych swojego kraju.

Życiorys

Leon Cehak urodził się 8 kwietnia 1895 roku w Przemyślu, w rodzinie Jana i Marii z d. Fuhrherr. Był młodszym bratem Leopolda (1889–1946), który dosłużył się rangi generała brygady. W latach 1902–1906 uczęszczał do czteroklasowej Szkoły Ludowej im. Cesarza Franciszka Józefa I w Przemyślu, a następnie podjął naukę w I Gimnazjum z wykładowym językiem polskim, mieszczącym się w jego rodzinnym mieście. W 1907 roku przeniósł się do gimnazjum na Zasaniu, gdzie kontynuował edukację aż do 1914 roku. Już od września 1909 roku był aktywnym piłkarzem w Klubie Sportowym „San” w Przemyślu. Poza piłką nożną interesował się także narciarstwem oraz saneczkarstwem, a w latach 1913–1914 był członkiem przemyskiej drużyny sokolej.

Po wybuchu I wojny światowej, w dniu 15 września 1914, został zmobilizowany do armii austro-węgierskiej i rozpoczął służbę w 1. kompanii batalionu zapasowego 18 Pułku Piechoty Obrony Krajowej. Od 1 stycznia do 2 marca 1915 roku brał udział w kursie w szkole oficerów rezerwy przy X Korpusie w Bäsin koło Bratysławy, który ukończył w stopniu kadeta aspiranta. Jako dowódca plutonu służył zarówno w 8. batalionie marszowym, jak i w 3. kompanii 18. pułku strzelców. Już 1 maja 1915 roku przeszedł awans, otrzymując stopień chorążego. Dnia 4 maja 1915 roku odniósł rany w trakcie ofensywy pod Gorlicami.

Po powrocie ze szpitala, został przeniesiony do 2. kompanii batalionu zapasowego, a następnie do 3. kompanii 12. batalionu marszowego oraz 8. kompanii 18. pułku strzelców, gdzie 30 października 1915 roku ponownie doznał ran. Awans na podporucznika uzyskał ze starszeństwem z 1 sierpnia 1916 roku. 28 sierpnia 1916 roku po raz kolejny został ranny. 1 października 1917 roku zaczął kurs karabinów maszynowych w Sebinje, który trwał do 31 grudnia. W 1918 roku posiadał przydział do 18. pułku strzelców, a 1 maja 1918 roku awansował do stopnia porucznika.

Po zakończeniu I wojny światowej, dekretem wydanym przez Wodza Naczelnego Józefa Piłsudskiego z dnia 19 lutego 1919 roku, jako były oficer armii austro-węgierskiej, Leon Cehak został przyjęty do Wojska Polskiego z dniem 1 stycznia 1918 roku. Jego stopień porucznika został zatwierdzony z datą 1 maja 1918. Zgodnie z rozkazem Szefa Sztabu Generalnego, płk. Stanisława Hallera, został mianowany dowódcą kompanii I batalionu 37 pułku piechoty w Przemyślu.

Dnia 16 października 1919 roku, w stopniu porucznika, został przeniesiony z 37 pułku piechoty do Żandarmerii Wojskowej. W kwietniu 1920 roku objął stanowisko dowódcy Szwadronu Zapasowego Dywizjonu Żandarmerii Wojskowej Nr 7 w Poznaniu. 1 czerwca 1921 roku nadal pełnił służbę w tym dywizjonie. Został zweryfikowany w dniu 3 maja 1922 roku wstopniu kapitana z datą starszeństwa z 1 czerwca 1919 roku, zajmując 51. lokatę w korpusie oficerów żandarmerii. Jego oddziałem macierzystym był wówczas 9 Dywizjon Żandarmerii w Brześciu. W latach 1923–1924 służył w 10 Dywizjonie Żandarmerii w Przemyślu, a do 1928 roku ponownie w 9 Dywizjonie Żandarmerii w Brześciu, gdzie dowodził Plutonem Żandarmerii w Pińsku.

28 stycznia 1931 roku ogłoszono jego przeniesienie do 6 Dywizjonu Żandarmerii we Lwowie na stanowisko kwatermistrza. Następnie został przesunięty na miejsce zastępcy dowódcy dywizjonu. Awans na stopień majora uzyskał ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 roku oraz 3. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii. Od 20 października 1938 roku do 31 sierpnia 1939 roku był I zastępcą dowódcy 3 Dywizjonu Żandarmerii w Grodnie.

W trakcie kampanii wrześniowej służył jako szef Żandarmerii Okręgu Korpusu Nr III. W czasach okupacji był kierownikiem Referatu Ruchu Kolejowego w Oddziale II Informacyjno-Wywiadowczym Komendy Głównej Armii Krajowej.

Leon Cehak zmarł 29 marca 1982 roku w szpitalu wojskowym w Krakowie na niewydolność krążenia. Ostatnie pożegnanie miało miejsce na cmentarzu Rakowickim (kwatera 10B WOJ-IV-6). Był dwukrotnie żonaty, a z pierwszą żoną – Emilią z Wałęgów, miał jedynego syna, Andrzeja.

Ordery i odznaczenia

Leon Cehak, w trakcie swojej niezwykłej kariery, został uhonorowany wieloma odznaczeniami i medalami, które są świadectwem jego poświęcenia i bohaterstwa. Oto lista wyróżnień, jakie uzyskał:

  • Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari (1969),
  • Krzyż Walecznych,
  • Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami nr 33998 (1949),
  • Złoty Krzyż Zasługi (11 listopada 1937),
  • Krzyż Partyzancki (1976),
  • Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 (1928),
  • Srebrny Medal za Długoletnią Służbę (1938),
  • Krzyż Armii Krajowej nr 5017 (1969),
  • Gwiazda Przemyśla,
  • Krzyż Obrony Lwowa,
  • Odznaka pamiątkowa „Orlęta”,
  • Odznaka Grunwaldzka (1970),
  • Odznaka za Rany i Kontuzje (1932),
  • Srebrny Medal Waleczności 1 klasy (Austro-Węgry),
  • Srebrny Medal Waleczności 2 klasy (Austro-Węgry),
  • Krzyż Wojskowy Karola (Austro-Węgry).

Te odznaczenia świadczą o jego niezłomnym duchu oraz oddaniu dla ojczyzny, które przetrwały próbę czasu.

Przypisy

  1. Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], zck-krakow.pl [dostęp 04.06.2021 r.]
  2. M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 411 „za zasługi w służbie wojskowej”.
  3. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 288, 794.
  4. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28.01.1931 r., s. 21.
  5. Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 671, 675.
  6. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 964, 965.
  7. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1062, 1064.
  8. Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 292.
  9. Spis oficerów 1921 ↓, s. 404, 576.
  10. Suliński 2003 ↓, s. 101.
  11. Dz. Rozk. MSWojsk. ↓, Nr 95 z 26.11.1919 r., s. 2472.
  12. Rozkaz Naczelnego Dowództwa Wojsk Polskich o przydziale oficerów (841). „Dziennik Rozkazów Wojskowych”, s. 651, nr 26 z 08.03.1919 r.
  13. Dekret Naczelnego Wodza Wojsk Polskich o przyjęciu do W.P. oficerów z b. armii austro-węgierskiej (838). „Dziennik Rozkazów Wojskowych”, s. 644, nr 26 z 08.03.1919 r.
  14. Lista starszeństwa c. i k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1918 ↓, s. 115, 285.
  15. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 835.
  16. a b c d e Andrzejewski 2005 ↓, s. 191.
  17. a b c d e Andrzejewski 2005 ↓, s. 188.
  18. Andrzejewski 2005 ↓, s. 190.
  19. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 282.

Oceń: Leon Cehak

★★★★★
Średnia ocena:4.93 Liczba ocen:19