Roman Rudkowski

---

Życiorys

Roman Rudkowski, wybitny żołnierz i oficer, w czasie I wojny światowej brał aktywny udział w konspiracyjnym kursie oficerów piechoty oraz kawalerii. Po zakończeniu nauki w gimnazjum w Stryju w 1914 roku, w sierpniu zgłosił się do oddziałów strzeleckich, które były pod dowództwem Józefa Piłsudskiego. Na początku swojej służby był szeregowcem w 3 pułku piechoty, lecz już od września rozpoczął działalność w konnym oddziale wywiadowczym 2 pułku ułanów.

W grudniu 1914 roku został wzięty do niewoli rosyjskiej, lecz udało mu się uciec 20 lutego 1916 roku. Po tej ucieczce, Rudkowski pracował w polskim biurze wywiadowczym, przechodząc przez Moskwę, Syberię oraz Taszkient. Od lutego 1917 roku wbił się w biuro werbunkowe w Kijowie, a także brał udział w walkach w 6 pułku Ułanów Kaniowskich II Korpusu Polskiego, gdzie jednym z jego wyczynów była bitwa pod Kaniowem.

W maju 1917 roku wrócił do pracy w wywiadzie II Korpusu, zajmował się transferami polskich żołnierzy do Murmańska. Jego działalność została jednak przerwana przez aresztowanie przez bolszewików w lipcu 1918 roku, ale po dwóch dniach udało mu się uciec do Moskwy. Po kolejnej próbie uwięzienia, Rudkowski zdołał znów wydostać się na wolność i trafić do Kijowa. Tam wstąpił do 4 dywizji Strzelców Polskich, gdzie działał w szwadronie wywiadowczym między innymi w Odessie.

12 grudnia 1918 roku, wraz z całym oddziałem, wpadł w ręce petlurowskie, lecz do końca roku ponownie się uwolnił i zasilił szeregi Wojska Polskiego. Od stycznia 1920 roku w 2 pułku piechoty Legionów pełnił rolę dowódcy kompanii karabinów maszynowych w batalionie zapasowym, a jego działania przyczyniły się do zajęcia Wilna. Niestety, w trakcie wojny polsko-bolszewickiej, został ciężko ranny podczas bitwy pod Cichą Wolą 27 lipca 1920 roku, pozostał na polu walki aż do utraty przytomności. Po leczeniu szpitalnym w Krakowie, w listopadzie jego kariera wojskowa nabrała nowego tempa.

Rudkowski po powrocie do wojska pełnił rolę adiutanta dowódcy 2 dywizji piechoty Legionów, a następnie, od czerwca 1921 roku, adiutanta dowódcy IV Brygady Piechoty. Służył także w 6 pułku strzelców podhalańskich w latach 1922-1924. Ukończywszy kurs pilotów w Szkole Pilotów w Bydgoszczy oraz w Oficerskiej Szkole Lotnictwa w Grudziądzu, objął szereg kluczowych stanowisk. W tym czasie pełnił funkcje dowódcy eskadr oraz różnych pułków lotniczych, co znacząco przyczyniło się do jego fachowego rozwoju w dziedzinie lotnictwa wojskowego.

W wrześniu 1939 roku, w obliczu kolejnych wyzwań związanych z II wojną światową, dowodził wydzielonym dywizjonem 4 pułku lotniczego. Po przekroczeniu granicy polsko-rumuńskiej 17 września, zajmował się tworzeniem Polskich Sił Powietrznych we Francji, a w grudniu dotarł do Wielkiej Brytanii, gdzie jego doświadczenie zostało docenione i wkrótce stał się dowódcą jednego z dywizjonów. Otrzymując numer służbowy RAF 76621, rozpoczął ważne misje, a od 22 lipca 1940 roku przez rok dowodził 301 bombowym dywizjonem Ziemi Pomorskiej.

W lipcu 1941 roku jego ścieżka kariery skierowała go w stronę Oddziału VI Naczelnego Wodza, gdzie przekształcił się w doradcę lotniczego. W marcu 1942 roku objął kierownictwo referatu łączności lotniczej, a jego praca stała się jeszcze bardziej intensywna po zaprzysiężeniu w tym samym oddziale we wrześniu 1941 roku. Jego działania nad Polską w nocy z 7 na 8 listopada 1941 roku, z misją wśród cichociemnych, zapoczątkowały kolejną fazę jego militarnych operacji. Choć lądowanie było pełne trudnych momentów, udało mu się zrealizować wiele ważnych misji.

W nocy z 25 na 26 stycznia 1943 roku, w ramach akcji „Brace”, Rudkowski został zrzucony do Polski. Jego późniejsza działalność w akcji Most II nawiązywała do potrzeb polskiego wojska w nadchodzących bitwach. Po zakończeniu wojny i rozwiązaniu Armii Krajowej, jego życie nabrało dramatycznego obrotu, gdy 13 marca 1945 roku został aresztowany przez radziecki Smiersz i osadzony w więzieniu w Łodzi. Wkrótce przekazany polskim władzom przebywał w warszawskim więzieniu mokotowskim, gdzie napisał memorandum do Michała Rola-Żymierskiego.

W wyniku wycofania śledztwa przeciwko niemu w 1946 roku, wyszedł na wolność. Zmienione okoliczności zmusiły go do ukrywania się w różnych miejscach, by uniknąć aresztowania przez UB. W 1949 roku postanowił uciec z kraju i osiedlił się w Londynie, gdzie zmarł na atak serca w 1954 roku. Jego życie zakończyło się na cmentarzu w Fulham, w lokalizacji grobu ER 36.

Awanse

Roman Rudkowski przeszedł przez szereg awansów w swojej karierze wojskowej, co odzwierciedla jego zaangażowanie i poświęcenie. Poniżej przedstawiono kluczowe etapy w jego awansie:

• wachmistrz – 1918,
• podporucznik – ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1919 roku,
• porucznik – ze starszeństwem z dniem 1 kwietnia 1920 roku,
• kapitan – 2 stycznia 1924 roku,
• major – ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1935 roku,
• podpułkownik – ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939 roku i 11. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa,
• pułkownik – ze starszeństwem z dniem 25 stycznia 1943 roku.
• tytuł oficera dyplomowanego uzyskał 16 września 1944 roku na mocy rozkazu NW z 1 września 1944 roku.

Ordery i odznaczenia

Roman Rudkowski był osobą odznaczoną wieloma wysokimi odznaczeniami, które świadczą o jego niezwykłych osiągnięciach i poświęceniu. W poniższej liście znajdują się wyróżnienia, które otrzymał w trakcie swojej kariery:

• Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari nr 60,
• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 3852,
• Krzyż Niepodległości (17 września 1932),
• Krzyż Walecznych (zdobyty trzykrotnie lub czterokrotnie, pierwszy – za udział w walce pod Cichą Wolą w 1921 roku),
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami,
• Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami,
• Złoty Krzyż Zasługi (przyznany 18 lutego 1939 roku),
• Srebrny Krzyż Zasługi (otrzymany 17 marca 1934 roku),
• Polowa Odznaka Pilota,
• łotewska Odznaka Lotnicza (uzyskana w 1929 roku).

Odznaczenia te nie tylko podkreślają jego profesjonalizm i oddanie, ale również są ważnym elementem historii wojskowej, która zasługuje na pamięć i uznanie.

Życie rodzinne

Roman Rudkowski przyszedł na świat jako syn Augusta, który pełnił funkcję dyrektora kooperatyw w okręgu lwowskim, oraz Marii, noszącej nazwisko z domu Hulak. Jego życie osobiste było naznaczone licznymi związkami małżeńskimi, bowiem był trzykrotnie żonaty. Jego pierwsza żona to Stefania z domu Wallówna.

Drugą małżonką Romana została Jadwiga z domu Ratomska, która żyła w latach 1901–1982. Z tego związku narodziły się dwoje dzieci – Danuta, znana także jako Anna, która przyszła na świat w 1931 roku, oraz Zbigniew Jerzy, urodzony w 1939 roku. Warto zwrócić uwagę, że Jadwiga Rudkowska doświadczyła tragicznych przeżyć, gdyż została uwięziona wraz z dziećmi w ZSRR. Po długich latach tułaczki, rodzina powróciła do Polski w 1948 roku.

W 1947 roku, Roman Rudkowski sformalizował kolejny związek małżeński, tym razem z Aliną z domu Głowińską, wcześniej znaną jako Dodacka. Owocem tego małżeństwa był syn Wojciech, który urodził się w tym samym roku, co zawarcie ich związku.

---

Oceń: Roman Rudkowski

---