Mieczysław Mikołaj Słaby, urodzony 9 grudnia 1905 roku w Przemyślu, był postacią o bogatej historii oraz niekwestionowanym wkładzie w obronność Polski. Zmarł 15 marca 1948 roku. Pełnił on zaszczytną funkcję kapitana lekarza w Wojsku Polskim II Rzeczypospolitej, a także zdobył tytuł majora w ludowym Wojsku Polskim.
Znany jest szczególnie jako obrońca Westerplatte, gdzie stawił czoła wojskowym nalotom podczas II wojny światowej. Niestety, po zakończeniu działań wojennych stał się ofiarą represji ze strony Urzędu Bezpieczeństwa (UB), co uwydatnia dramatyzm jego losów.
W uznaniu jego odwagi i poświęcenia, Mieczysław Słaby został odznaczony Orderem Virtuti Militari, co stanowi najwyższe wyróżnienie za szczególne zasługi militarne w Polsce.
Życiorys
Był synem Józefa, który pracował jako kolejarz, oraz Agnieszki z domu Rebizant. Jego brat, Franciszek, wstąpił do Wojska Polskiego jako zawodowy podoficer. Po ukończeniu szkoły podstawowej Mieczysław kontynuował naukę w Gimnazjum im. Kazimierza Morawskiego. W czasie swojej edukacji zaangażował się w różne aktywności sportowe oraz harcerskie. Od 30 marca 1918 roku, kiedy powstał w Przemyślu Harcerski Klub Sportowy „Czuwaj”, aktywnie uczestniczył w jego działalności aż do swojej śmierci w 1948 roku. Wiele lat grał w piłkę nożną razem z bratem Franciszkiem, z którym zdobył mistrzostwo ZHP w 1924 roku. W latach 1920-1921 był członkiem zarządu klubu, a w 1933 roku, po ukończeniu Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, objął rolę społecznego lekarza klubu.
W 1935 roku otrzymał wezwanie do wojska, gdzie podjął stałą służbę jako lekarz, awansując z biegiem czasu na stopień kapitana. Służył w 38 Pułku Piechoty Strzelców Lwowskich stacjonującym w Przemyślu, a w lipcu 1935 roku został przeniesiony do 5 Pułku Strzelców Konnych w Dębicy, zajmując stanowisko lekarza. Awanse, które otrzymał, obejmowały stopień kapitana z dniem 19 marca 1939 roku w korpusie oficerów zdrowia, zajmując 42. lokatę. W tym okresie pełnił funkcję naczelnym lekarzem medycyny w 5 psk. 4 sierpnia 1939 roku objął swoje obowiązki w Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte.
Warunki, w jakich przyszło mu pracować, były trudne. Wyposażenie medyczne, które tam zastał, było w znacznym stopniu ograniczone, a zamówiony sprzęt, w tym stół operacyjny, został przejęty przez władze celne Wolnego Miasta Gdańska tuż przed niemiecką agresją na Polskę. Mimo tych trudności Mieczysław założył prowizoryczną izbę szpitalną oraz zorganizował służbę sanitarną. W trakcie obrony WST wykazywał się znaczną odwagą, udzielając pomocy rannym nawet w momencie, gdy jego gabinet zabiegowy został zniszczony przez bombardowania. Po kapitulacji Westerplatte, został wraz z innymi oficerami umieszczony w Hotelu Centralnym w Gdańsku, a później, zamiast do obozu oflagowego, trafił do Stalagu I A pod Królewcem, przeznaczonego dla podoficerów i szeregowców.
W obozie Mieczysław aktywnie udzielał pomocy medycznej zarówno jeńcom, jak i cywilom wywiezionym na roboty przymusowe. Wkrótce jednak, z powodu choroby wrzodowej żołądka, został uhospitalizowany w szpitalu więziennym w Królewcu, gdzie przebywał aż do zakończenia II wojny światowej.
W 1945 roku Mieczysław powrócił do Przemyśla. Jako oficer zawodowy niezwłocznie został zmobilizowany do Wojsk Ochrony Pogranicza, a rok później awansował na stopień majora. W czasie swej służby przyjmował pacjentów cywilnych w ubezpieczalni społecznej, był lekarzem w Szkole Handlowej, a gdy miał wolny czas, wspierał personel medyczny w szpitalu miejskim. Mimo fachowego wsparcia i potrzebnej pomocy, 1 listopada 1947 roku został aresztowany przez UB, oskarżony o naruszenie tajemnicy wojskowej oraz o domniemaną przynależność do organizacji Wolność i Niezawisłość. Przetrzymywany niemal miesiąc w Przemyślu, został potajemnie wywieziony do Krakowa, gdzie trafił do więzienia na Montelupich.
W trakcie brutalnego śledztwa i pomimo zaawansowanej choroby wrzodowej, nie otrzymał właściwej pomocy medycznej. Po kilku tygodniach przebywania w areszcie zmarł 15 marca 1948 roku. Jego ciało zostało pochowane bez wiedzy i udziału rodziny na krakowskim Cmentarzu Wojskowym przy ul. Prandoty, w kwaterze 6 (wojskowej-6-4).
Rehabilitacja i odznaczenia
Po upływie 42 lat od momentu śmierci, major Mieczysław Słaby zyskał oczyszczenie ze stawianych mu zarzutów dzięki postępowaniu rehabilitacyjnemu, które prowadziła Naczelna Prokuratura Wojskowa. Ta ważna decyzja przyczyniła się do przywrócenia jego honoru.
W wyniku tego procesu, pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, co miało miejsce 8 grudnia 1989 roku. Oprócz tego, otrzymał również Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939”, co potwierdza jego zasługi i odwagę podczas trudnych dla Polski czasów.
Upamiętnienie
Mieczysław Słaby, postać niezwykle ważna w historii, doczekał się wielu form upamiętnienia, które trwają do dziś. W 1989 roku, na prośbę społeczności związanej z Westerplatte, Zespołowi Szkół Medycznych w Gdańsku nadano jego imię, co stanowi istotny krok w kierunku uhonorowania dokonania majora.
18 maja 1991 roku, podczas emocjonującej ceremonii, odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą majorowi Słabemu na stadionie przemyskiego Czuwaju. Wydarzenie to zyskało szczególną rangę, gdyż jego poświecenia dokonał biskup Stefan Moskwa. Uroczystość zgromadziła bliskich majora, w tym jego siostrę Walerię oraz bratanicę, podkreślając wagę tego momentu.
W 2009 roku, na II Liceum Ogólnokształcącym im. Kazimierza Morawskiego w Przemyślu, odsłonięto kolejną tablicę poświęconą Mieczysławowi Słabemu, co tylko świadczy o jego znaczeniu w historii miasta i regionu.
Nie tylko instytucje edukacyjne noszą imię majora Słabego. Szkoła Podstawowa nr 7 w Gdańsku, a także ulice w takich miastach jak Przemyśl, Gdańsk, Kraków i Rawicz, mają zaszczyt upamiętniać tę niezwykłą postać.
Film
W filmie fabularnym pt. Westerplatte, wyreżyserowanym przez Stanisława Różewicza w 1967 roku, postać kapitana Mieczysława Słabego odegrał Bogusz Bilewski. Ta produkcja zyskała uznanie wśród widzów i krytyków, przedstawiając kluczowe momenty z wydarzeń historycznych związanych z Westerplatte.
W późniejszym filmie, zatytułowanym Tajemnica Westerplatte, który miał swoją premierę w 2013 roku, z kolei rolę Mieczysława Słabego zagrał Piotr Adamczyk. Obie produkcje dołożyły swoją cegiełkę do kształtowania wiedzy o tym ważnym epizodzie w historii Polski.
Przypisy
- 13 Gdańska Drużyna Harcerska (pol.) [dostęp 02.08.2022 r.]
- Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Mieczysław Słaby. rakowice.eu. [dostęp 22.08.2018 r.]
- Geo-System, Rawicz – System Informacji Przestrzennej – e-mapa.net [online], rawicz.e-mapa.net [dostęp 06.06.2019 r.]
- Major Mieczysław Słaby patronem stadionu Czuwaju. „Nowiny-Stadion”. Nr 20, s. 1, 20.
- Gazeta Warszawska – Aldona Zaorska, Mieczysław Słaby.... warszawskagazeta.pl. [dostęp 24.11.2011 r.]
- nauka24.com.pl – Przemyśl, ul. Majora Mieczysława Słabego (pol.) [dostęp 24.11.2011 r.]
- konikpolny24.pl – Lekarz z Westerplatte (pol.) [dostęp 24.11.2011 r.]
- Wykaz ulic w Gdańsku (pol.) [dostęp 24.11.2011 r.]
- Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 713.
- Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 377.
- Dz. Pers. MSWojsk. Nr 10 z 04.07.1935 r., s. 98.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Alojzy Krannerwetter | Władysław Segda | Stanisław Nehrebecki | Aureliusz Passelli | Roman Rudkowski | Eugeniusz Kuszko | Zygmunt Pistl | Józef Sopotnicki | Józef Schmied | Stefan Zych | Tomasz Praga | Włodzimierz Grabowski | Mieczysław Gorzeński | Zbigniew Czerwiński (1922–2020) | Józef Buczyński | Leopold Cehak | Wilhelm Kiczak | Józef Łępkowski | Ryszard Ogonowski | Stanisław Dąbrowa-KostkaOceń: Mieczysław Słaby