Maria Anna Krynicka

---

Życie prywatne

Maria Mudryk przyszła na świat 16 kwietnia 1896 roku w Przemyślu, w rodzinie konduktora kolejowego, Stefana Mudryka oraz jego żony, Rozalii z d. Rogala – Podolskiej. Miała brata, Franciszka, który żył w latach 1901-1944. Pełnił on rolę instruktora skautowego oraz harcerskiego, był także żołnierzem podczas wojny w latach 1918-1920, nauczycielem oraz inspektorem szkolnym. Jako organizator tajnego nauczania w Przemyślu, zginął z rąk hitlerowców. W rodzinie występowały również cztery siostry Marii, w tym Katarzyna, Stefania, Felicja oraz Stanisława, wszystkie zaangażowane w harcerstwo, a Stanisława aktywnie działająca w konspiracji.

W latach 1909-1911, podczas nauki w państwowym seminarium nauczycielskim w Przemyślu, podjęła działalność w organizacjach młodzieżowych. Należała do „Petu”, a później została członkinią „Eleusis”, z której w maju 1911 roku powstał pierwszy w Przemyślu zastęp skautek. W 1918 roku uzyskała maturę seminaryjną, a rok później, jako eksternistka, zdała maturę gimnazjalną. Następnie rozpoczęła studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, na kierunku nauk przyrodniczych i chemii. Na przełomie lat 1920/21 przeniosła się do Lwowa w celu dokończenia nauki.

W 1921 roku zyskała stanowisko demonstratora, a w następnym roku awansowała na asystenta, by w 1924 roku zostać starszym asystentem na Wydziale Rolniczo-Leśnym Politechniki Lwowskiej. Równocześnie, w latach 1922-1932, uczyła biologii i chemii w seminarium i liceum Anny Rychnowskiej oraz prowadziła zajęcia w Żeńskiej Szkole Gospodarczej w Snopkowie koło Lwowa. W międzyczasie, w 1924 roku, zdała egzamin magisterski z biologii, a także nauczycielski z biologii i chemii, a w 1926 roku, po ukończeniu studiów na politechnice, uzyskała tytuł inżyniera.

W 1932 roku przeniosła się do Tarnowskich Gór, gdzie jej mąż objął stanowisko kontrolera odcinka PKP. W nowym miejscu prowadziła zajęcia w szkole zawodowej oraz opiekowała się Kołem Polek w Strzelcach Opolskich, dokąd często podróżowała. Wkrótce została kierowniczką tamtejszego hufca harcerek i organizowała centralne kursy dla nauczycielek, odbywające się w różnych lokalizacjach, między innymi na Głodówce i Buczu. W marcu 1933 roku para osiedliła się w Bydgoszczy, gdzie mąż objął funkcję naczelnika oddziału drogowego, a Maria pracowała jako kierowniczka szkoły powszechnej i angażowała się w działalność harcerską.

Przed wybuchem II wojny światowej M. Krynicka przeniosła się do Łososiny Górnej, gdzie mieszkała w dworku u p. Dunikowskiej-Dąbrowskiej. Angażując się w pracę Kół Gospodyń Wiejskich, towarzyszyła w działaniach ZWZ-AK w Krakowie, zdobywając informacje oraz prowadząc konspiracyjne przesyłki, które realizowała przy wykorzystaniu torebek nasion. W 1940 roku zorganizowała grupę tajnego nauczania z pomocą sióstr zakonnych, kontynuując ją po przeprowadzce do Krakowa w 1943 roku.

W Krakowie nie zaprzestała publikacji jako instruktorka w Kół Gospodyń Wiejskich, a jej mąż zajął się pracą w zawodowej szkole rzemieślniczej. Kryniccy znowu zmienili miejsce zamieszkania, przenosząc się do Bydgoszczy, a potem do Gdańska, gdzie Maria podejmowała pracę w Wyższej Szkole Pedagogicznej. Pełniła między innymi funkcję dziekana Wydziału Biologii i Geografii. W latach 1956–1959 była również doradcą Naczelnej Rady Harcerskiej oraz Kierowniczką Wydziału Kształcenia Starszyzny Gdańskiej Komendy Chorągwi Harcerstwa. W 1966 roku przeszła na emeryturę, pozostając aktywna w uczelnianym związku zawodowym do końca życia.

Maria Krynicka zmarła 15 września 1978 roku i została pochowana na cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku.

Harcerstwo

Maria Anna Krynicka po raz pierwszy zetknęła się z harcerstwem w 1910 roku, wstępując do „Eleusis”. W grudniu 1911 roku, jako zastępowa, złożyła przyrzeczenie skautowe na ręce Olgi Drahonowskiej. W istocie, drużyna, do której należała, była wówczas otoczona tajemnicą, ponieważ władze szkolne nie umożliwiały nawet działalności kółek przedmiotowych. W lipcu 1914 roku ukończyła ogólnopolski kurs instruktorski w Skolem. W momencie wybuchu wojny, zorganizowała na dworcu kolejowym w Przemyślu pogotowie sanitarne, które miało na celu wsparcie uciekinierów z Galicji Wschodniej oraz żołnierzy, którzy byli zatrzymani w wagonach. Po czterech dniach opieka nad tym pogotowiem została przejęta przez Czerwony Krzyż.

W czasie rosyjskiej ofensywy wraz z rodziną ewakuowała się do Kromieryża na Morawach. Tam z grupy ewakuowanych dzieci stworzyła drużynę harcerek oraz pracowała w szpitalu czeskiego Czerwonego Krzyża. Wróciwszy do Przemyśla we wrześniu 1915 roku, kontynuowała naukę w seminarium i pełniła funkcję drużynowej w I Drużynie Skautek im. T. Kościuszki (1915-1916). W styczniu 1916 roku zorganizowała kurs zastępowych, w którym uczestniczyły także nauczycielki z okolicy, co przyczyniło się do powstawania lokalnych drużyn. W tym okresie zorganizowała również kolonię w Krzywczy.

Od 1916 roku krynicka była przewodniczącą Rady Drużynowych Harcerek, a następnie objęła stanowiska Komendantki Miejscowej oraz Komendantki Okręgowej w Przemyślu, sprawując te funkcje do 1920 roku. Był to czas intensywnego rozwoju przemyskiego harcerstwa, mimo utrudnień związanych z wojną, takich jak głód czy brak opału i odzieży. Wśród jej działań można wymienić współzałożenie tajnego Związku Gimnazjalnej Młodzieży Niepodległościowej, który został podporządkowany POW. Krynicka angażowała się także w działalność „klubu uliczników” oraz udzielała korepetycji.

Była delegatką na zjazd skautowy, który odbył się w Lublinie w dniach 1-2 listopada 1918 roku. Z powodu niespodziewanego wybuchu walk została odcięta od możliwości powrotu do Przemyśla. Po powrocie z zjazdu aktywnie uczestniczyła w działaniach na rzecz wojska w obronie miasta przed Ukraińcami, odwiedzając grupy harcerskie, organizując szwalnię oraz pocztę harcerską. Ponadto dołączyła do ekipy Czerwonego Krzyża, która działała na froncie, dostarczając pomoc rannym i chorym żołnierzom.

W miarę odsuwania się frontu, na prośbę burmistrza, zorganizowała pięć ochronek na obrzeżach Przemyśla. W związku z wyjazdem hufcowego harcerzy, przejęła jego obowiązki, jednocześnie kierując harcerkami. Zainicjowała również kształcenie instruktorów oraz drużyn. Wzięła aktywny udział w III zjeździe Naczelnej Rady Harcerskiej w Zwierzyńcu w lipcu 1919 roku. Latem 1920 roku weszła w skład Obywatelskiego Komitetu Obrony Państwa, który zorganizował Ochotnicze Legie – zarówno męską, jak i żeńską, z istotnym udziałem harcerzy i harcerek.

Dodatkowo, Krynicka uczestniczyła w obsłudze pociągów sanitarnych transportujących rannych z frontu. Kontynuowała swoje zaangażowanie w harcerstwo jako członek komendy Lwowskiej Chorągwi Harcerek, gdzie kierowała Działem Kursów. W roku następnym została komendantką Lwowskiej Chorągwi Harcerek, obejmującej województwa lwowskie, stanisławowskie oraz tarnopolskie. Funkcję tę pełniła przez kilka lat, a w tym samym czasie była także członkinią Naczelnej Rady Harcerskiej.

W 1923 roku, Krynicka została mianowana podharcmistrzynią, a w grudniu 1927 roku, w wyniku reformy systemu stopni, awansowała na harcmistrzynię. Organizowała wiele obozów instruktorskich w różnych lokalizacjach, takich jak Stary Sambor, Pieskowa Skała, Kacwin oraz Oporzec k.Skolego. Brała również udział w szkoleniu instruktorek na kursach centralnych oraz kierowała Zlotem Harcerek w Nowosielicy z okazji dwudziestolecia harcerstwa żeńskiego w Przemyślu.

Od 1936 roku była członkinią Naczelnej Rady Harcerskiej, a 6 czerwca 1937 roku została wybrana Naczelniczką Harcerek, co wiązało się z regularnymi dojazdami do Warszawy. Tego samego roku przeprowadziła się do Torunia, gdzie podjęła pracę w toruńskim Pedagogium, będąc jednocześnie członkiem Zarządu Okręgu Pomorskiego ZHP. W 1938 roku reprezentowała polskie harcerki na X konferencji instruktorek skautowych w Adelboden w Szwajcarii.

Jako Naczelniczka, we wrześniu 1938 roku, zainicjowała powołanie do życia Pogotowia Harcerek, w którym liczne harcerki angażowały się w działalność pomocową na Zaolziu. Po przystąpieniu Organizacji Harcerek do Organizacji Przysposobienia Kobiet do Obrony Kraju, Krynicka weszła w skład Rady Głównej tej organizacji. Latem 1939 roku brała udział w Światowym Zlocie Skautek „Pax-ting” w Gödöllö na Węgrzech. Na zakończenie sierpnia 1939 roku zorganizowała ostatnią odprawę komendantek chorągwi.

1 września 1939 roku, w zgodzie z wcześniej ustalonym planem, nie rezygnując z roli naczelniczki, przeszła do podziemia, wyznaczając na swoją zastępczynię w Warszawie Marię Wocalewską; od 1943 roku tę funkcję pełniła Zofia Florczak. Zorganizowane przez Krynicką Pogotowie Harcerek, pod kierownictwem hm. Józefiny Łapińskiej, utrzymywało kontakt z Naczelniczką przez cały okres okupacji. 25 marca 1945 roku, Krynicka podjęła decyzję o rozwiązaniu dotychczasowej Organizacji Harcerek oraz złożyła rezygnację z pełnionej funkcji.

Odznaczenia i ordery

Maria Anna Krynicka otrzymała szereg wyróżnień i odznaczeń, które świadczą o jej zaangażowaniu i wkładzie w życie społeczności. Wśród jej odznaczeń można wymienić:

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Krzyż Armii Ochotniczej,
• „Gwiazda Przemyśla”,
• Medal „Polska Swemu Obrońcy”,
• Honorowa Odznaka Harcerstwa Przemyskiego,
• odznaka „Zasłużonego Nauczyciela PRL”.

---

Oceń: Maria Anna Krynicka

---