Helene Deutsch

---

Życiorys

Helena Deutsch przyszła na świat w rodzinie żydowskiej osiedlonej w Przemyślu, jako czwarte dziecko prawnika Wilhelma Rosenbacha oraz Reginy z domu Fass. Zamieszkiwała z bliskimi w kamienicy Giżowskiego przy uli Rynek 26 (wcześniej 28), gdzie spędziła swoje dzieciństwo.

Do czternastego roku życia uczęszczała do prywatnej szkoły Antoniny z Miłkowskich Gawrońskiej. W czasach, w których dorastała, dziewczęta kończyły naukę w tym wieku, a ich przyszłość z reguły sprowadzała się do życia debiutantki do momentu zamążpójścia. Helena, jak sama podkreślała w swojej autobiografii, pragnęła jednak kontynuować edukację. W celu wymuszenia na rodzicach zgody na dalsze nauki, dwukrotnie uciekała z domu, ale dopiero po drugiej próbie udało jej się przekonać rodziców do zgody na kontynuację nauki.

W wieku czternastu lat zyskała bliskie relacje z Hermannem Liebermanem, przywódcą partii socjaldemokratycznej, który był od niej starszy o czternaście lat. Ich związek przerodził się w miłość, a razem uczestniczyli w 1910 roku w Międzynarodowym Kongresie Socjalistycznym w Sztokholmie, gdzie Helena miała okazję poznać Różę Luksemburg oraz Andżelikę Bałabanow. Niestety, w 1911 roku musiała podjąć decyzję o zakończeniu relacji z Liebermanem, gdyż ten nie miał zamiaru opuścić swojej żony.

Helena dostrzegała, że również jej starsze siostry miały talenty, które nie były odpowiednio rozwijane; Malwina była utalentowana plastycznie, a Gizela muzycznie. Po długich staraniach udało jej się zdobędzi świadectwo dojrzałości, co zrealizowała eksternistycznie w 1907 roku we Lwowie.

Po maturze Helena postanowiła podjąć studia na Wydziale Medycznym Uniwersytetu Wiedeńskiego, specjalizując się w psychiatrii. Choć marzyła o studiach prawniczych, przepisy stanu prawnego ówczesnych czasów uniemożliwiały kobietom wstęp na ten kierunek. Jej wyjazd z Przemyśla zainspirował wiele innych kobiet do podjęcia podobnych działań.

Mój wyjazd stał się dla nich sygnałem i zachętą. Idąc za moim „demoralizującym” przykładem, sześć odważnych dziewcząt z dobrych rodzin postanowiło opuścić swoje wygodne domy w następnym roku. Nie było żadnych przemów, żadnej propagandy. Tamte dziewczęta wyjechały, ponieważ obudziłam w nich poczucie, że mogą być wolne, jeśli tylko znajdą w sobie siłę, żeby się zbuntować. Jakże dziwnie musi to brzmieć dzisiaj, kiedy młode kobiety są takie wyzwolone! Ale w tamtych czasach my, dziewczyny, musiałyśmy walczyć i wiele poświęcać, żeby zdobyć to, co obecnie uchodzi za naturalne.

W czasie studiów w Wiedniu, wraz z dwiema koleżankami, stała na czele inicjatywy, która miała na celu walczenie o możliwość studiowania prawa dla kobiet. Każdego ranka obstawiały drzwi ministra odpowiedzialnego za wydział prawniczy, co ostatecznie przyniosło oczekiwany sukces.

W 1910 roku przeniosła się na studia medyczne do Monachium, a w semestrze 1910/1911 podjęła pracę w laboratorium psychologii eksperymentalnej Eugena Kraepelina. Doktorską rozprawę obroniła w 1912 roku na Uniwersytecie Wiedeńskim, a w tym samym roku poślubiła lekarza internistę Feliksa Deutscha. Po ślubie rozpoczęła pracę jako asystentka w Uniwersyteckiej Klinice Psychiatrycznej Juliusa Wagnera von Jauregga w Wiedniu, gdzie spędziła sześć lat, aż do 1918 roku.

W 1917 roku Helena urodziła syna, Martina, a w związku z ciążą oraz z przedłużającymi się myślami o swojej pozycji jako kobieta, postanowiła podjąć psychoanalizę u Sigmunda Freuda. Jednak Freud zakończył terapię, bowiem nie dostrzegał u niej objawów nerwicy. W 1907 roku Helena zetknęła się z analizą marzeń sennych Freuda, a w 1914 roku uczęszczała na jego wykłady z psychoanalizy.

Jako bliska współpracownica Freuda, a następnie członkini Wiedeńskiego Stowarzyszenia Psychoanalitycznego, Helena Deutsch była pierwszą kobietą intensywnie badającą zagadnienia związane z „psychologią kobiecą”. W 1923 roku osiedliła się w Berlinie, gdzie kontynuowała swoją edukację i odbyła analizę szkoleniową pod okiem Karla Abrahama. W 1925 roku aktywnie przyczyniła się do założenia Wiedeńskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego, pełniąc rolę dyrektorki instytutu przez niemal 10 lat.

W roku 1935 rodzina Deutschów uciekła z Niemiec do Stanów Zjednoczonych, co było wynikiem wzrastającego zagrożenia ze strony reżimu Engelberta Dolfussa. W USA, Helena dołączyła do Bostońskiego Stowarzyszenia Psychoanalityków, poszerzając swoją działalność w obszarze kształcenia psychoanalityków. W latach 1939–1941 pełniła obowiązki pierwszej kobiety-prezeski tego stowarzyszenia.

W Massachusetts General Hospital pracowała pod kierownictwem dr. Stanleya Cobba, a także wykładała na bostońskim uniwersytecie. W latach 30. Deutschowie zakupili farmę, którą nazwali „Babą-Jagą”, gdzie Helena mieszkała aż do swojej śmierci.

Helena, kontynuując dziedzictwo Freuda, dostosowała jego koncepcje, takie jak kompleks Edypa, lęk przed kastracją czy narcyzm, włączając w nie różnice anatomiczne między płciami. Swoje badania i przemyślenia pragmatyczne zawarła w najważniejszym dziele – The Psychology of Women (Psychologia kobiety), opublikowanym w latach 1944–1945, które oparła na obserwacjach klinicznych i własnych doświadczeniach.

W 1973 roku opublikowano jej autobiografię Confrontations with myself, która w języku polskim nie była dostępna do 2008 roku. Jej syn, Martin Deutsch, stał się jednym z najwybitniejszych amerykańskich fizyków nuklearnych, profesorem w Massachusetts Institute of Technology i odkrywcą positronium.

Wybrane prace

Helene Deutsch jest znana ze znaczącego dorobku naukowego w zakresie psychologii i psychoanalizy. Poniżej przedstawione zostały wybrane dzieła tej znakomitej postaci w kolejności chronologicznej:

• Psychoanalysis of the Sexual Functions of Women, 1925, przetłumaczone na angielski w 1991, ISBN 0-946439-95-8,
• The Psychology of Women, 1944 – 1945,
• Neuroses and Character Types, 1965, ISBN 0-8236-3560-0,
• Selected Problems of Adolescence, 1967,
• A Psychoanalytic Study of the Myth of Dionysus and Apollo, 1969, ISBN 0-8236-4975-X,
• Confrontations with Myself, 1973,
• The Therapeutic Process, the Self, and Female Psychology, 1992, ISBN 0-88738-429-3.

---

Oceń: Helene Deutsch

---