Maria Orwid

---

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Maria Orwid przyszła na świat w bezwyznaniowej oraz zasymilowanej rodzinie żydowskiej. Była córką adwokata Adolfa Pfeffera (1894–1943) oraz Klary z domu Weinstock (1903–1988). Rodzina mieszkała w centralnej części Przemyśla, w pobliżu Placu Na Bramie 2. Uczyła się w prywatnej placówce, w której językiem wykładowym był polski, ale poznawała także hebrajski oraz zasady judaizmu. W trakcie II wojny światowej, wiosną 1942 roku, została przesiedlona do getta przemyskiego wraz ze swoją rodziną. Przez różne akcje wysiedleńcze straciła dziadków ze strony matki oraz wielu członków rodziny.

Tuż przed ostatnią akcją likwidacyjną, Maria i jej matka zdołały uciec z getta, ukrywając się u krawcowej Teofili Kic, która 22 grudnia 2008 roku pośmiertnie otrzymała medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata za swoją pomoc. Po pewnym czasie przeniosły się do Lwowa, gdzie w lutym 1943 roku dołączył do nich ojciec, który zmarł 17 maja tego samego roku z powodu gruźlicy oraz wyczerpania. Po wyzwoleniu Lwowa 27 lipca 1944 roku, Klara Pfeffer wyszła za mąż za dentystę Daniela Herzhafta (1903–1978), który adoptował Marię, przyjmując nazwisko Orwid.

Po wojnie, Maria z matką i ojczymem osiedliła się w Krakowie, gdzie zaczęła naukę w gimnazjum, a później liceum Urszulanek. Dzięki przyjaźni ze Stanisławem Lemem podjęła decyzję o studiach medycznych oraz psychiatrii. Uczęszczała również do syjonistycznej organizacji lewicowej Ha-Szomer Ha-Cair. Kształciła się w Akademii Medycznej w Krakowie, a od piątego roku studiów pracowała w klinice Antoniego Kępińskiego. Była jedną z pierwszych kobiet zajmujących się psychiatrią, co wymagało udowadniania jej kompetencji. W latach 1959–1964 stworzyła wspólnie z Kępińskim tzw. program oświęcimski, koncentrując się na badaniach nad wpływem wojennych traum na byłych więźniów obozów koncentracyjnych.

Działalność naukowa

Maria Orwid rozpoczęła swoją karierę akademicką w 1954 roku jako pracownica Katedry Psychiatrii Wydziału Lekarskiego Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Skupiła się na psychiatrii dziecięcej oraz psychoterapii. W 1963 roku obroniła swoją dysertację, uzyskując stopień naukowy doktora na temat „Przystosowanie poobozowe byłych więźniów obozu koncentracyjnego Oświęcim-Brzezinka”. W 1976 roku uzyskała habilitację na podstawie pracy dotyczącej „Roli rodziny w rozwoju zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży w stanach psychotycznych i niepsychotycznych”. W 1978 roku założyła pierwszą Klinikę Psychiatrii Dzieci i Młodzieży w Polsce, z siedzibą w Krakowie, którą prowadziła do 2000 roku.

Maria była także współautorką modelu pracy z wielodyscyplinarnymi zespołami w psychiatrii oraz pionierką badań dotyczących psychicznych konsekwencji wojennych traum. Oprócz tego zainicjowała projekt terapeutyczny dla Dzieci Holocaustu i ich potomków. Angażowała się w prace Sekcji Naukowej Terapii Rodzin Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego oraz Polsko-Izraelskiego Towarzystwa Zdrowia Psychicznego i należała do Stowarzyszenia Dzieci Holocaustu, Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie oraz była honorowym członkiem Europejskiego Towarzystwa Terapii Rodziny. Aktywnie brała udział w Marszach Tolerancji, a także była współzałożycielką B’nai B’rith Polska, reaktywowanej w 2007 roku.

Życie prywatne

Maria Orwid nigdy nie założyła rodziny ani nie pragnęła mieć dzieci. Powodem jej decyzji była trauma spowodowana śmiercią ośmioletniego kuzyna, Ludwika, który w 1942 roku został wywieziony z przemyskiego getta do obozu zagłady. Przyjaźniła się z Piotrem Skrzyneckim i zespołem „Piwnica pod Baranami” od momentu jego powstania. 11 lutego 2009 roku została pochowana na nowym cmentarzu żydowskim przy ulicy Miodowej w Krakowie.

Nagrody i odznaczenia

Na podstawie dostępnych informacji, Maria Orwid otrzymała szereg prestiżowych nagród oraz odznaczeń w uznaniu za swoje osiągnięcia badawcze oraz działalność społeczną.

• Nagroda zespołowa Ministra Zdrowia za badania dotyczące problemów byłych więźniów obozów koncentracyjnych, przyznana w 1964 roku,
• medal 20-lecia „Piwnicy pod Baranami”,
• Krzyż Zasługi,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, nadany 05 września 1984 roku,
• złota odznaka „Za Pracę Społeczną dla Miasta Krakowa”.

Wybrane publikacje

Maria Orwid jest autorką wielu znaczących publikacji w zakresie psychiatrii. Poniżej przedstawiamy wybrane tytuły jej prac, które zyskały uznanie w środowisku akademickim oraz praktycznym:

• Przeżyć… i co dalej? (2006),
• Psychiatria dzieci i młodzieży (wraz z Kazimierzem Pietruszewskim) (1996),
• Wyniki badania psychiatrycznego i elektroencefalograficznego 130 byłych więźniów Oświęcimia-Brzezinki (wraz z Julianem Gątarskim i Małgorzatą Dominik) (1969).

---

Oceń: Maria Orwid

---