Józef Parnas (lekarz weterynarii)

---

Życiorys

Józef Parnas pochodził z rodziny żydowskiej. Swoje studia wyższe zakończył w Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie, gdzie 16 czerwca 1933 roku uzyskał dyplom lekarza weterynaryjnego. Po ukończeniu nauki rozpoczął pracę jako lekarz weterynarii w Łunińcu, niewielkim miasteczku w powiecie, które wówczas należało do województwa poleskiego. W tej roli pełnił funkcję rejonowego lekarza weterynarii oraz prowadził prywatną praktykę.

W 1937 roku został asystentem w Zakładzie Rozpoznawczym Wydziału Weterynaryjnego Państwowego Instytutu Gospodarstwa Wiejskiego, który po zakończeniu wojny przekształcono w Państwowy Instytut Weterynaryjny w Puławach. Dokumenty historyczne wskazują, że w 1939 roku przygotowywał się do obrony doktoratu, jednak wybuch II wojny światowej uniemożliwił mu to. W późniejszych latach, w swoich relacjach, bezpodstawnie przedstawiał się jako doktor, co zostało ostatecznie zdemaskowane jako nieprawda.

Z chwilą wybuchu konfliktu zbrojnego, Parnas opuścił Puławy i udał się do Lwowa, gdzie podjął pracę w Zakładzie Mikrobiologii Akademii Medycyny Weterynaryjnej. Otrzymał wówczas obywatelstwo sowieckie i został członkiem WKP(b). Równocześnie należał do Związku Patriotów Polskich. Na początku 1944 roku był dowódcą polskiej specgrupy partyzanckiego Sztabu Armii Czerwonej, uzyskując tytuł majora. W sierpniu 1944 roku osiedlił się w Lublinie, gdzie szybko stał się kluczowym organizatorem Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, a zwłaszcza jego Wydziału Weterynaryjnego. W roku akademickim 1944/1945 pełnił obowiązki dziekana Wydziału.

Józef Parnas był wykładowcą w zakresie mikrobiologii weterynaryjnej, która była częścią Zespołu Mikrobiologii, kierowanego przez znanego mikrobiologa, prof. Ludwika Hirszfelda. Udało mu się również uzyskać tytuł profesora nadzwyczajnego na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej.

W maju 1945 roku, Parnas zainicjował wydawanie czasopisma Medycyna Weterynaryjna, pełniąc początkowo funkcję redaktora naczelnego, które w końcu 1945 roku przekazał prof. Alfredowi Trawińskiemu. W 1948 roku został sekretarzem Komitetu Uczelnianego Polskiej Partii Robotniczej na UMCS, a niedługo potem członkiem Komitetu Uczelnianego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Był także jednym z protegowanych Jakuba Bermana, co z pewnością miało wpływ na jego karierę.

Józef Parnas jako pierwszy publicznie nawoływał do upaństwowienia Polskiej Akademii Umiejętności. W latach 1948–1949 oraz 1949–1951 pełnił rolę prorektora UMCS, a od 1 stycznia 1950 roku do 31 grudnia 1951 roku pełnił obowiązki rektora tej uczelni. Dodatkowo, w 1945 roku był organizatorem i kierownikiem Zakładu Higieny Weterynaryjnej w Lublinie.

1 września 1953 roku przeszedł na Wydział Lekarski lubelskiej Akademii Medycznej, gdzie objął stanowisko kierownika Katedry Mikrobiologii Lekarskiej. Po śmierci Stalina i odejściu Bermana, w marcu 1954 roku Centralna Komisja Kontroli Partyjnej PZPR nałożyła na niego naganę za „przemilczanie szczegółów życiorysu”. W 1964 roku został usunięty z PZPR „za rozkład moralny, obcość ideologiczną oraz szkodliwą działalność wrogą”. Prowadziło to do jego odwołania z zajmowanych funkcji uczelnianych.

Represje te były następstwem skandali związanych z jego postępowaniem w pracy, w tym z doniesieniem do ambasady Kanady na swoją byłą asystentkę, której relacje były problematyczne, nie zdając sobie sprawy, że miała ona status agenta wywiadu PRL. W okresie wydarzeń marcowych 1968 roku, Parnas został aresztowany za ujawnienie tożsamości swojej asystentki oraz skazany przez Okręgowy Sąd Wojskowy w Lublinie na 5 lat pozbawienia wolności. W trakcie tego procesu ujawnione zostały fałszerstwa dotyczące jego doktoratu i habilitacji.

Po ułaskawieniu w 1971 roku osiedlił się w Izraelu, a następnie przeniósł się do Danii, gdzie podjął pracę w Serum Institute, które funkcjonowało na zasadzie Instytutu Weterynaryjnego. W 1992 roku doczekał się rehabilitacji w Ambasadzie Polskiej w Kopenhadze.

Odznaczenia i wyróżnienia

Józef Parnas, wybitny lekarz weterynarii, został uhonorowany licznymi odznaczeniami, które podkreślają jego wkład w medycynę oraz działalność w trudnych czasach. Otrzymał Virtuti Militari V klasy oraz Krzyż Walecznych, co świadczy o jego odwadze i poświęceniu.

Warto również zaznaczyć, że uhonorowano go sowieckim Orderem Czerwonej Gwiazdy, Medalem Partyzanckim oraz Medalem Zwycięstwa nad Niemcami. Te odznaczenia podkreślają jego znaczenie w okresach wojennych i jego działania na rzecz kraju.

Dwukrotnie odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, pierwszy raz 23 kwietnia 1946 roku na mocy uchwały Prezydium Krajowej Rady Narodowej, a drugi raz 22 lutego 1979 roku dzięki postanowieniu Prezydenta RP na uchodźstwie. Te wyróżnienia są najlepszym dowodem na jego zasługi w odbudowie kraju po wojnie.

W 1950 roku jego osiągnięcia zostały dostrzegione przez Akademię Weterynaryjną w Brnie, gdzie otrzymał doktora honoris causa, co podkreśla jego autorytet w dziedzinie weterynarii. Rok później, w 1951, został uhonorowany Złotym Krzyżem Zasługi, co również było potwierdzeniem jego nieocenionego wkładu w rozwój tej dziedziny.

---

Oceń: Józef Parnas (lekarz weterynarii)

---