Józef Kondrat, urodzony 3 marca 1902 roku w Przemyślu, to postać, która zapisała się w historii polskiego teatru oraz kina. Swój żywot zakończył 4 sierpnia 1974 roku w Warszawie, pozostawiając po sobie bogaty dorobek artystyczny.
Jako aktor filmowy i teatralny, Kondrat zyskał uznanie dzięki swojemu talentowi oraz wszechstronności w grze aktorskiej. Jego pasja do sztuki scenicznej i filmu przyczyniła się do rozwoju polskiej kultury oraz zainspirowała wielu młodych artystów.
Życiorys
Józef Kondrat przyszedł na świat w rodzinie Michała i Ludwiki Kaczmarów, co miało ogromny wpływ na jego późniejsze życie artystyczne. Jego młodszy brat, Tadeusz, również zdecydował się na karierę aktorską, co podkreślało artystyczne tradycje w rodzinie. Po ukończeniu gimnazjum w Przemyślu, młody Kondrat w latach 1918–1921 pełnił służbę wojskową, co było typowym obowiązkiem dla jego pokolenia.
Po zakończeniu służby, w latach 1922–1923, brał udział w amatorskich przedstawieniach w Przemyślu, współpracując z organizacjami takimi jak YMCA oraz Towarzystwo Dramatyczne Fredreum, a także z zespołami objazdowymi, których liderami byli Kazimierz Beroński i Jan Piątkowski. Jego talent aktorski dostrzegano już wówczas, co ostatecznie zaowocowało przystąpieniem do egzaminu aktorskiego w 1924 roku we Lwowie, który zdał jako eksternista.
W latach 1924–1926 Kondrat grał w Teatrze Wołyńskim, po czym przeszedł do Teatru Miejskiego w Lublinie w sezonie 1926/27, współpracując z Stanisławą Wysocką oraz będąc częścią objazdowego zespołu pod przewodnictwem Marii Szczęsnej i Stefana Michułowicza. Kolejne lata spędził w Teatrze Polskim w Poznaniu, a następnie dołączył do Teatrów Miejskich we Lwowie w sezonie 1930/31 i później.
W 1931 roku występował w Warszawie pod kierunkiem znanego reżysera Leona Schillera, a kolejne lata spędził na deskach warszawskich teatrów, m.in. Polskiego i Małego, a także w teatrach rewiowych, takich jak Banda oraz Cyrulik Warszawski. Zadebiutował także w filmie w 1933 roku, odgrywając rolę w produkcji „Dwanaście krzeseł”.
W okresie II wojny światowej, w jesieni 1940 roku, występował w warszawskiej kawiarni „Żak”, biorąc udział w kontrowersyjnym niemieckim filmie propagandowym Heimkehr, co spowodowało, że został skazany przez władze podziemne na infamię. W tym trudnym czasie od kwietnia 1941 roku do lipca 1944 roku angażował się aktywnie w polski ruch oporu.
W sezonie 1944/45 Kondrat występował w Teatrze Wojewódzkim w Białymstoku, a jesienią 1945 roku rozpoczął pracę jako wykładowca w Studiu Teatralnym przy Teatrze Ziemi Rzeszowskiej. Jego kariera przebiegała dalej na łamach Teatru Miejskiego w Lublinie oraz w Teatrze Polskim w Bydgoszczy w latach 1947/48. Od 1948 roku związany był z warszawskimi teatrami, w tym z Teatrem Rozmaitości oraz Narodowym.
Dzięki swojemu zaangażowaniu artystycznemu, Kondrat miał okazję grać w różnych znanych teatrach, jak Współczesnym oraz Teatrze Komedia. Ostatecznie w 1968 roku przeszedł na emeryturę po długiej karierze, kończąc swoje występy w Teatrze Ludowym.
Józef Kondrat był również aktywny w polskim radiu, gdzie występował w słuchowiskach Teatru Polskiego Radia. W 1970 roku za swoje osiągnięcia artystyczne został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. W jego życiu znaczącą rolę odgrywała jego żona, aktorka i reżyserka Gustawa Błońska, a także fakt, że był bratem Tadeusza Kondrata.
Józef Kondrat zmarł w Warszawie, a jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w kwaterze C23-3-7.
Filmografia
Film
Józef Kondrat, będący znaczącą postacią w polskiej kinematografii, odniósł sukces w wielu filmach, w których wykreował niezapomniane postacie. W 1933 roku zadebiutował w filmie Dwanaście krzeseł jako taksówkarz, co otworzyło mu drzwi do dalszej kariery w przemyśle filmowym.
W tym samym roku zagrał także w Dziejach grzechu, a jego występ jako widz w teatrze w filmie Każdemu wolno kochać przyciągnął uwagę. W Zabawce z 1933 roku oraz w kolejnych produkcjach, takich jak Parada rezerwistów (1934) i Antka policmajstra (1935), Kondrat zbudował swoją markę jako aktor charakterystyczny.
W 1936 roku zagrał główną rolę w Fredek uszczęśliwia świat, a kolejne lata przyniosły mu znamienite role, między innymi w Dyplomatycznej żonie (1937) oraz Królowa przedmieścia (1938). Kontynuując karierę, Kondrat wystąpił w filmie Czarne diamenty w latach 1939/1946, gdzie zagrał postać Gustlika.
Jego kariera filmowa trwała aż do lat 70. XX wieku, a wiele jego ról, jak w Wniebowstąpieniu (1968) czy Panu Dodeku (1970), zapewniło mu status ikony polskiego kina. W Systemie (1971) Kondrat zaprezentował się jako pacjent, co było kolejnym dowodem na jego wszechstronność aktorską.
Teatr Tv
Oprócz kariery filmowej, Kondrat był również obecny na scenie telewizyjnej, gdzie jego występy pozostawiły trwały ślad. W 1959 roku wystąpił w Pani Bovary jako Leneux, a także w Zawiszy Czarnym, grając Dziada. Jego talent dostrzegano w kolejnych produkcjach telewizyjnych, takich jak Bunt aniołów (1960), gdzie wcielił się w rolę Ogrodnika Nektariusza.
W 1961 roku Kondrat zagrał w Historii fryzjera Vasco jako Ojciec Trapu, a jego obecność na ekranie wzbogaciła wiele spektakli. W latach 60. występował w kultowych produkcjach, takich jak Rzym i Ifigenia w Taurydzie, a także w popularnym Sztormie (1967).
Jego ostatnie występy w telewizji miały miejsce w na początku lat 70., gdzie zagrał w Epilogu norymberskim. Kondrat z czasem zyskał uznanie jako artysta, który łączył talenty aktorskie zarówno w filmie, jak i w telewizji, czego dowodem była jego różnorodność ról oraz niezapomniane występy.
Przypisy
- Józef Kondrat (1902–1974) [online], www.dziennikteatralny.pl [dostęp 13.12.2023 r.]
- a b c Józef Kondrat, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 13.12.2023 r.]
- Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 30.11.2019 r.]
- Janina Hera, Losy aktorów w Generalnym Gubernatorstwie, „Pamiętnik Teatralny”. 1997 r., nr 46.
- a b Słownik biograficzny teatru polskiego. T. 2. Warszawa: PWN, 1994 r., s. 322-323. ISBN 83-01-11260-3.
- a b Józef Kondrat w bazie filmpolski.pl
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Grzegorz Krawiec | Edward Wolanin | Lesław Lic | Bernard Henner (junior) | Katarzyna Radochońska | Jadwiga Gamska-Łempicka | Wojciech Jan Śmietana | Agata Wątróbska | Władysław Zych (artysta) | Feliks Michał Wygrzywalski | Otto Axer | Stanisława Zacharko | Paweł Sęk | Krzysztof Iwaneczko | Janusz Apakoń | Salcia Hałas | Aleksander Rybicki | Jadwiga Sawicka | Zygmunt Mossoczy | Stanisław Orzechowski (pisarz)Oceń: Józef Kondrat