Edward Wichura to wybitny polski aktor, którego talent rozkwitł na scenach teatralnych, a także w świecie filmu i telewizji. Urodził się 9 lutego 1925 roku w Przemyślu, gdzie rozpoczęła się jego fascynująca podróż artystyczna.
Artysta zmarł 4 czerwca 2006 roku w Wiązownie, pozostawiając po sobie bogaty dorobek i niezatarte ślady w polskim aktorstwie.
Życiorys
Edward Wichura, urodził się 9 lutego 1925 roku w rodzinie żydowskiej, jako Esriel Leimsieder, jako syn Moritza Huta i Mirli Leimsieder. Swoją edukację w Szkole Powszechnej Męskiej im. Konarskiego w Przemyślu zakończył w 1938 roku. W trakcie okupacji sowieckiej w prawobrzeżnej części miasta, uczęszczał do szkoły średniej im. Mickiewicza. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej w 1941 roku oraz zaczynającej się okupacji niemieckiej, jego dalsza nauka została nagle przerwana. Edward wraz z rodziną został przesiedlony do getta, gdzie podejmował pracę przy rozładunku wagonów kolejowych. W tragicznym zdarzeniu jego ojciec został zastrzelony, a matka z siostrą zginęły w obozie zagłady w Bełżcu.
W lutym 1944 roku został deportowany do obozu pracy w Stalowej Woli, jednak udało mu się uciec w sierpniu tego samego roku. Po wojnie, w listopadzie 1944 roku, zarejestrował się w Studiu Dramatycznym przy teatrze Fredreum w Przemyślu, które prowadziła Hanna Małkowska. Rok później, po ukończeniu Studium, przeniósł się do Warszawy, gdzie uczęszczał na Wydział Dramatyczny Liceum Techniczno-Teatralnego, pod przewodnictwem męża Hanny, Witolda Małkowskiego.
Po zdobyciu dyplomu w 1947 roku, wstąpił na Wydział Aktorski PWST w Łodzi, a po roku przeniósł się do PWST w Warszawie, gdzie ukończył studia aktorskie, zdobywając dyplom w 1952 roku. Swoje pierwsze kroki na scenie stawiał w Teatrze Nowym w Łodzi, gdzie występował w latach 1950–1962. Następnie grał w warszawskich teatrach, takich jak Polski (1962–1965), Klasyczny (1965–1969) oraz Rozmaitości (1972–1988).
Edward Wichura zmarł, a jego ostatnim miejscem spoczynku jest cmentarz Powązkowski (kwatera g-4-1), obok jego tragicznie zmarłego syna Marka Wichury (1986–2005).
Filmografia (wybór)
Edward Wichura, znany z wielu znakomitych występów w filmach i serialach telewizyjnych, miał imponującą karierę aktorską, w której brał udział w rozmaitych produkcjach. Poniżej przedstawiamy wybór jego filmografii, która odzwierciedla jego wszechstronność jako aktora.
- Trzy starty (1955) – działacz klubu,
- Ewa chce spać (1957) – policjant Teofil,
- Kapelusz pana Anatola (1957) – dziennikarz,
- Baza ludzi umarłych (1958) – inspektor z dyrekcji,
- Kalosze szczęścia (1958) – „konsul amerykański” w sztuce „Kościuszko na obczyźnie”,
- Pan Anatol szuka miliona (1958) – wręczający trofeum na zawodach pływackich,
- Cafe pod Minogą (1959) – Niemiec,
- Szczęściarz Antoni (1960) – naczelnik USC,
- Czas przeszły (1961) – Maluschka,
- Czarne skrzydła (1962) – porucznik Kapuścik, komendant policji,
- Podziemny front (serial telewizyjny) (1965) – Rybaczek „Rybak”, donosiciel Gestapo (odc. 2. Poste Restante),
- Wojna domowa (serial telewizyjny) (1965) – pomocnik fryzjera (odc. 2. Bilet za fryzjera),
- Niewiarygodne przygody Marka Piegusa (serial telewizyjny) (1966) – pan Piegus, ojciec Marka,
- Sublokator (1966) – kierownik pralni,
- Jak rozpętałem drugą wojnę światową (1969) – strażnik dezerterów (cz. 3. Wśród swoich),
- Kolumbowie (serial telewizyjny) (1970) – posterunkowy-szmalcownik (odc. 3. A jeśli będzie wiosna),
- Wiosna panie sierżancie (1974) – członek komisji egzaminacyjnej,
- Czterdziestolatek (serial telewizyjny) (1975) – „specjalista” na Trasie Łazienkowskiej (odc. 8. Otwarcie trasy, czyli czas wolny),
- Kazimierz Wielki (1975) – karczmarz,
- Dyrektorzy (1975) – mężczyzna rozmawiający z Czernym,
- Hallo Szpicbródka, czyli ostatni występ króla kasiarzy (1978) – Zbirski, autor rewii,
- …Gdziekolwiek jesteś panie prezydencie… (1978),
- Buddenbrookowie (1979) – członek Komitetu Obywatelskiego,
- Kariera Nikodema Dyzmy (serial telewizyjny) (1980) – Boczek,
- Zamach stanu (1980) – adwokat Berenson, obrońca w procesie brzeskim,
- Katastrofa w Gibraltarze (1983) – Stanisław Mikołajczyk, wicepremier w rządzie Władysława Sikorskiego,
- C.K. Dezerterzy (1985) – żołnierz Havranek,
- Złoty pociąg (1986) – członek kierownictwa Banku Polskiego,
- Rzeczpospolitej dni pierwsze (1987).
Każda z tych ról, choć często epizodycznych, pokazuje bogactwo talentu Wichury oraz jego zdolność do adaptacji w różnorodnych kreacjach filmowych i telewizyjnych.
Ordery i odznaczenia
Edward Wichura został odznaczony wieloma prestiżowymi nagrodami podczas swojej kariery. Wśród nich należy wymienić Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, który otrzymał w 1986 roku.
Dodatkowo, 11 lipca 1955 roku, uhonorowany został Srebrnym Krzyżem Zasługi.
Przypisy
- Edward Wichura, aktor z Przemyśla, który cudem ocalał z Holokaustu. Znamy go m.in. z "Wojny domowej" i "Czterdziestolatka" [online], plus.nowiny24.pl, 21.02.2018 r. [dostęp 21.11.2023 r.]
- Cmentarz Stare Powązki: MAREK WICHURA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 19.12.2019 r.]
- M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- Według innych źródeł był to rok 1950, 1951. Na dyplomie widnieje data 26.06.1954 i adnotacja, że studiował w latach 1947–1952.
- Nazwisko rodowe zmienił na Wichura jeszcze przed wybuchem wojny.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Wojciech Tarczyński | Zachariasz Kopysteński | Tymon Terlecki | Przemysław Bystrzycki | Magda Skubisz | DNA (producent muzyczny) | Andrzej Nebeski | Fryderyk Hayder | Zygmunt Fok | Janusz Ekiert | Artur Dobiszewski | Kazimierz Czyński | Tadeusz Szafran (artysta) | Jadwiga Maria Jarosiewicz | Edward Leszczyński | Basia Liebgold | Zygmunt Acedański | Bożena Michalik | Piotr Wójtowicz (rzeźbiarz) | Klaudiusz BaranOceń: Edward Wichura