Zofia Gostomska-Zarzycka

---

Życiorys

Zofia Gostomska-Zarzycka przyszła na świat 21 stycznia 1899 roku w Przemyślu. Po zakończeniu nauki, w 1916 roku, zdała maturę w Wiedniu, a następnie rozpoczęła działalność jako prywatna nauczycielka oraz dziennikarka. W swoim życiu posługiwała się znajomością języków niemieckiego i francuskiego. W 1921 roku zdobyła stypendium w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we Lwowie, co zapoczątkowało jej obfitą karierę w bibliotece Ossolineum.

W 1925 roku podjęła decyzję o wyjeździe do Kanady, gdzie pracowała na farmach, a także w polskim konsulacie, szczególnie w Montrealu. W tym okresie była korespondentką dla kilku publikacji, takich jak „Słowo Polskie”, „Kurier Lwowski” oraz „Ilustrowany Kurier Krakowski”. Jej artykuły, często o tematyce podróżniczej i popularnonaukowej, ukazywały się również w takich tytułach jak „Tęcza” oraz „Ruch Słowiański”. Aktywnie uczestniczyła w życiu polskiej społeczności na emigracji, w tym w pracach Polskiego Towarzystwa Pomocy Imigrantom w Winnipegu.

W 1930 roku, po powrocie do Polski, ponownie związała się z lwowskim Ossolineum jako specjalistka odpowiedzialna za katalogowanie i konserwację zbiorów, a także organizację wymiany książek z krajami zagranicznymi. Publikowała również wspomnienia ze swojej kanadyjskiej podróży oraz artykuły na temat historii łowiectwa w Polsce.

W 1942 roku, w obliczu wojennych wydarzeń, Gostomska-Zarzycka przybyła do Krakowa, gdzie znalazła schronienie u swojej siostry, Aleksandry Brandysowej. W latach wojennych zajmowała się pracą w prywatnych instytucjach, a w 1945 roku, po wyzwoleniu Krakowa, zgłosiła swoją chęć pracy w Bibliotece Jagiellońskiej, pomagając w zabezpieczaniu porzuconych i uszkodzonych zbiorów.

Wkrótce po tym dołączyła do pierwszej pionierskiej grupy, mającej na celu pracę we Wrocławiu jako Grupa Naukowo-Kulturalna. Była jedyną kobietą w tej grupie, co zawdzięczała swojemu doświadczeniu w obsłudze broni – w zrujnowanym mieście pełnym niewybuchów po wojnie. Początkowo, od maja 1945 roku, współpracowała jedynie z dr. Antonim Knotem, w przyszłości profesorem i dyrektorem Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu. Razem z pozostałymi członkami grupy, którzy dołączyli w maju i czerwcu, zajmowała się przygotowaniami do udostępnienia zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej, planowanej na sierpień 1945 roku. Jeszcze w roku akademickim 1945/1946 biblioteka miała rozpocząć działalność. Zofia podróżowała po różnych miejscowościach w okolicy Wrocławia, aby odnaleźć zbiory ukryte w kościołach, pałacach oraz magazynach, które następnie zabezpieczała i katalogowała. Organizowała również Gabinet Śląski, później przekształcony na Gabinet Śląsko-Łużycki, którym kierowała aż do zakończenia pracy na uczelni.

Gromadziła informacje dotyczące śląskich miast, sztuki oraz folkloru, a po 1945 roku zaczęła współpracować z wrocławskimi mediami. Pisała dla „Słowa Polskiego”, „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” oraz „Śląskiego Kwartalnika Historycznego Sobótka”. Jej prace obejmowały także pierwszy powojenny przewodnik po Wrocławiu, a także kronikę Grupy Naukowo-Kulturalnej. Z okazji pięciolecia Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Politechniki Wrocławskiej w 1950 roku napisała kronikę Delegatury Ministra Oświaty we Wrocławiu, opierając się na własnych wspomnieniach.

W dniu 23 sierpnia 1947 roku Zofia wyszła za mąż za dr. inż. Kazimierza Zarzyckiego, adiunkta Wydziału Rolnego Uniwersytetu Wrocławskiego. Niestety, mąż odszedł 17 lutego 1951 roku. Po jego śmierci, Zarzycka przeniosła się do Krakowa, gdzie rozpoczęła pracę w Bibliotece GłównejAkademii Górniczo-Hutniczej. Niestety, wkrótce po tym zmarła. Znajduje się na cmentarzu Rakowickim w grobowcu rodziny Zarzyckich, jednak jej nazwisko nie widnieje na tablicy nagrobnej.

Wybrane prace

Oto wybór kluczowych prac Zofii Gostomskiej-Zarzyckiej, które zyskały uznanie wśród badaczy i miłośników literatury:

• z kanadyjskich szlaków, Lwów 1931,
• echa staropolskiej kniei. Z dziejów łowiectwa w Polsce, Lwów 1933,
• przewodnik po Wrocławiu, Wrocław 1946.

Upamiętnienie

W 2020 roku Zofia Gostomska-Zarzycka stała się jedną z wyróżniających się postaci na plenerowej ekspozycji odbywającej się we Wrocławiu, zatytułowanej „Powojenne wrocławianki i ich dzieła”.

---

Oceń: Zofia Gostomska-Zarzycka

---