Kazimierz Józef Opaliński to postać, której życie i działalność artystyczna pozostają w naszej pamięci jako symbol niezwykłej pasji do teatru i filmu. Urodził się 22 lutego 1890 roku w Przemyślu, a zmarł 6 czerwca 1979 roku w Warszawie.
Był nie tylko aktorem, ale również reżyserem teatralnym, kierownikiem artystycznym oraz dyrektorem teatru. Jego wkład w sztukę teatralną i filmową w Polsce jest nie do przecenienia.
Opaliński to także postać związana z budowaniem Polski Ludowej, co dodatkowo podkreśla jego znaczenie w polskiej kulturze i historii.
Życiorys
Kazimierz Opaliński, syn Franciszka, zadebiutował na scenie w 1912 roku, występując w teatrze amatorskim o nazwie Fredreum, zlokalizowanym w Przemyślu. Jego karierę aktorską przerwała I wojna światowa, podczas której służył w oblężonej Twierdzy Przemyśl. W marcu 1915 roku, po kapitule, dostał się do niewoli rosyjskiej, w której przebywał do lata 1918. Po uwolnieniu kontynuował swoją karierę, występując w miastach takich jak Lwów, Sosnowiec, Katowice, Lublin, Gdańsk, Łódź oraz Warszawa.
Wszechstronny artysta, w latach 1936–1939 i po zakończeniu II wojny światowej, związał się z Teatrem im. Słowackiego w Krakowie. Następnie, w latach 1951–1952, występował w Teatrze Powszechnym w Łodzi. Od 1953 roku był aktorem w warszawskich teatrach, takich jak Teatr Współczesny oraz Teatr Narodowy, który to związek trwał do samego końca jego życia. Wyróżniał się jako zasłużony członek związku zawodowego SPATiF-ZASP.
Opaliński był znany przede wszystkim z ról w sztukach wielkiego komediopisarza Aleksandra Fredry oraz występów w radiowej powieści „W Jezioranach”.
Życie prywatne
W życiu osobistym był mężem charakteryzatorki Kazimiery Narkiewicz. Po jego śmierci, Kazimierz Opaliński został pochowany na cmentarzu Powązkowskim, w kwaterze Aleja Zasłużonych-1-92.
Filmografia (wybór)
Filmografia Kazimierza Opalińskiego obejmuje wiele uznawanych produkcji, w których aktor ten odegrał różnorodne role, dostarczając widzom niezapomnianych wrażeń. Poniżej przedstawiamy wybrane tytuły, które znacząco wpłynęły na karierę tego utalentowanego artysty.
- Ludzie Wisły (1938) – Dobziałkowski,
- Sportowiec mimo woli (1939/1940),
- Za wami pójdą inni (1949) – antykwariusz,
- Dwie brygady (1950) – aktor Jerzy Borowicz grający Franciszka Karhana,
- Pierwsze dni (1951) – szynkarz Stanisław Wysmyk,
- Trzy opowieści (1953) – Nowicki (nowela 3. Sprawa konia),
- Piątka z ulicy Barskiej (1953) – maszynista kolejki transportowej,
- Trudna miłość (1954) – Nalepa, ojciec Hanki,
- Pod gwiazdą frygijską (1956) – szewc Nepomucen Łąpiec,
- Człowiek na torze (1956) – maszynista Władysław Orzechowski,
- Tajemnice domu towarowego (1957) – Mazczenko (głos, polski dubbing),
- Eroica (1957) – komendant Mokotowa (nowela Scherzo Alla Polacca),
- Pan Anatol szuka miliona (1958) – kasjer Rapaczyński,
- Rok pierwszy (1960) – ojciec Otryny,
- Zezowate szczęście (1960) – naczelnik więzienia,
- Szczęściarz Antoni (1960) – Opaliński, sąsiad Antoniego,
- Droga na Zachód (1961) – maszynista Walczak,
- Zaduszki (1961) – Skotnicki,
- Czarne skrzydła (1962) – Feliks Kostryń, dyrektor kopalni „Erazm”,
- Gangsterzy i filantropi (1962) – emerytowany sędzia grający z „profesorem” w szachy (cz. 1. Profesor),
- Jadą goście jadą… (1962) – Konstanty Nawrocki,
- Zbrodnia (1963) – służący Egidio (głos, polski dubbing),
- Rękopis znaleziony w Saragossie (1964) – pustelnik / szejk,
- Życie raz jeszcze (1964) – adwokat Grajewskiego,
- Faraon (1965) – Beroes, prorok chaldejski,
- Klub profesora Tutki (serial telewizyjny) (1966–1968) – doktor, rozmówca profesora,
- Piekło i niebo (1966) – Ignacy Zasada, dziadek Piotrusia,
- Szyfry (1966) – leśniczy Pieczara,
- Człowiek, który zdemoralizował Hadleyburg (1967) – Edward Richards,
- Wierny i lojalny sługa (1969) (głos, polski dubbing),
- Nowy (1969) – kierownik działu,
- Bolesław Śmiały (1971) – Bogumił, arcybiskup gnieźnieński,
- Wesele (1972) – Ojciec,
- Chłopcy (1973) – Józef Kalmita, pensjonariusz domu starców,
- Czarne chmury (serial telewizyjny) (1973) – Sękosz, mieszczanin z Lecka (odc. 2 Krwawe swaty),
- Ziemia obiecana (1974) – ojciec Maksa,
- Potop (1974) – poseł cesarski,
- Noce i dnie (1975) – rejent Joachim Ostrzeński, stryj Barbary.
Ordery i odznaczenia
Kazimierz Opaliński, jako wybitna postać, został uhonorowany wieloma odznaczeniami i medalami, które obrazują jego wkład w rozwój Polski. Poniżej przedstawiamy listę jego najważniejszych odznaczeń:
- Order Budowniczych Polski Ludowej, przyznany w 1974 roku,
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, nadany w 1959 roku,
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 19 lipca 1954 roku,
- Złoty Krzyż Zasługi, nadany 22 lipca 1952 roku,
- Medal 10-lecia Polski Ludowej, przyznany 19 stycznia 1955 roku,
- Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego, przyznana w 1967 roku.
Nagrody
Kazimierz Opaliński, w swojej bogatej karierze aktorskiej, zdobył liczne uznania i nagrody, które podkreślają jego talent i wkład w sztukę. Jego osiągnięcia to nie tylko brawurowe występy, ale także wyróżnienia przyznane przez różnorodne instytucje i organizacje.
- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za całokształt pracy aktorskiej w teatrze, filmie, radiu i telewizji (1969),
- Nagroda Komitetu do Spraw Radia i Telewizji (nagroda zespołowa) za rolę Lona w spektaklu Teatru TV Drewniany talerz Edmunda Morrisa (1968),
- Najlepszy aktor Teatru TV w plebiscycie czytelników „Radia i TV” (1969),
- „Złoty Ekran” – nagroda tygodnika „Ekran” (1967),
- Nagroda artystyczna m.st. Warszawy (1972),
- Nagroda na X Międzynarodowym Festiwalu Filmów TV w Pradze za najlepszą rolę męską w filmie Chłopcy w reż. Ryszarda Bera (1973).
Upamiętnienie
W różnych miastach w Polsce można znaleźć ulice nazwane na cześć Kazimierza Opalińskiego. Znajdują się one m.in. w przemyskiej dzielnicy Kazanów oraz w katowickiej dzielnicy Ligota.
Przypisy
- GrzegorzG. Dębowski GrzegorzG., Kuźnia charakteryzatorów. Zapomniana szkoła rzadkiej sztuki, „Kronika Miasta Łodzi” (3), bc.wbp.lodz.pl, 2007 [dostęp 15.07.2024 r.]
- Zbigniew Dolny: rok 1963. Polski-dubbing.pl, 13.03.2008 r. [dostęp 26.05.2021 r.] (pol.).
- Zbigniew Dolny: Rok 1957. Polski-dubbing.pl, 11.03.2008 r. [dostęp 26.05.2021 r.] (pol.).
- Telewizja. „Życie Radomskie”. 142, s. 10, 15.06.1969 r. Warszawa: RSW Prasa-Książka-Ruch. [dostęp 26.05.2021 r.] (pol.).
- Odznaczenia zasłużonych ludzi w Belwederze. „Nowiny”. Nr 199, s. 5, 23.07.1974 r.
- M.P. z 1954 r. nr 108, poz. 1458 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1078 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19.01.1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
- Cmentarz Stare Powązki: KAZIMIERZ OPALIŃSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 19.12.2019 r].
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Zbigniew Prostak | Zbigniew Bela | Adam Wodnicki (pianista) | Jakub Henner | Alicja Czernecka-Mikrut | Bartłomiej Gliniak | Artur Schroeder | Klaudiusz Baran | Piotr Wójtowicz (rzeźbiarz) | Bożena Michalik | Robert Kabara | Giulietta Guicciardi | Maria Likarz | Adam Brzozowski (kompozytor) | Tadeusz Błoński | Zofia Bystrzycka | Artur Malawski | Gabriela Gąsior | Roman Huszczo | ZeamsoneOceń: Kazimierz Opaliński