Kruhel Mały to historyczna wieś, która obecnie jest integralną częścią miasta Przemyśla. Zlokalizowana jest w zachodniej części tego malowniczego miasta, w rejonie ulicy Sanockiej, co czyni ją ważnym punktem w kontekście miejskiej struktury.
Warto zauważyć, że mimo swojego przeszłego statusu jako niezależna wieś, Kruhel Mały teraz wpisuje się w dynamiczny rozwój Przemyśla, stając się częścią większej całości, która łączy historię z nowoczesnością.
Historia
Osada Kruhel Mały, dawna wieś oraz gmina jednostkowa w powiecie przemyskim, ma swoje początkowe wzmianki sięgające średniowiecza. Już w 1418 roku dokumenty ukazują właścicieli tej osady, Szymka i Jerzego z Prałkowiec. W wyniku podziałów pomiędzy spadkobiercami stworzono oddzielne jednostki: Kruhel Mały oraz Kruhel Wielki.
W okresie Galicji i Lodomerii, Kruhel Mały zlokalizowany był w cyrkule przemyskim, a później w powiecie przemyskim, znajdował się na wschód od Kruhela Wielkiego. Osada ta nosiła nazwę Dominikańskiego, a jej część była określana jako Kruhel Franciszkański. W 1880 roku liczba mieszkańców w gminie wynosiła 443, z czego 24 osoby mieszkały na obszarze dworskim. Warto zauważyć, że w Kruhelu Małym zdecydowaną większość stanowili rzymscy katolicy (parafia w Przemyślu), podczas gdy w Kruhelu Wielkim przeważali grekokatolicy, mający swoją parafię w Prałkowcach.
W roku 1895 zbudowano w tej osadzie rzymskokatolicki kościół św. Wojciecha, który obecnie jest kościołem filialnym parafii Matki Bożej Zbaraskiej w Prałkowcach. Przy tej świątyni usytuowano cmentarz, znany jako cmentarz Kruhel Mały, gdzie pochowani są m.in. Mieczysław i Franciszka Bartmińscy, rodzice prof. Jerzego Bartmińskiego wraz z rodzeństwem, a także Saul „Paul” Axer, ojciec Ottona Axera.
W przeddzień I wojny światowej, teren Kruhela Małego był miejscem, gdzie usytuowane były fortyfikacje pierwszego pierścienia fortów Twierdzy Przemyśl: fort 3 A „Kruhel”, szaniec 3 B „Kruhel”, a także fort 3 C „Kruhel”, który obecnie jest terenem dzielnicy Zielonka. Po II oblężeniu Twierdzy Przemyśl w 1915 roku, rosyjscy kozacy stracili sześciu Polaków za zarzut szpiegostwa, aresztowanych przy wyjściu z kościoła św. Wojciecha w Kruhelu Małym.
Z danych z 1921 roku wynika, że Kruhel Mały miał 60 domów i 469 mieszkańców. Z punktu widzenia wyznania, 367 mieszkańców identyfikowało się jako rzymscy katolicy, 98 jako grekokatolicy, a 4 jako wyznawcy judaizmu. Zdecydowana większość, bo aż 449 osób, zadeklarowała narodowość polską.
W okresie II RP, Kruhel Mały wchodził w skład powiatu przemyskiego w województwie lwowskim. W 1934 roku utworzono nową zbiorową gminę Prałkowce, w której Kruhel Mały stał się częścią nowo powstałej gromady. W 1939 roku na tym terenie miały miejsce walki w czasie obrony Przemyśla. Podczas II wojny światowej, Kruhel Mały znalazł się w obszarze administracyjnym stworzonym przez hitlerowców, w gminie Przemyśl w powiecie Przemyśl, w dystrykcie krakowskim (Generalne Gubernatorstwo). Liczył wtedy 436 mieszkańców.
W nocy z 26 na 27 grudnia 1945 roku, miało miejsce brutalne zdarzenie — napad UPA na Kruhel Mały, podczas którego zamordowano 3 osoby narodowości polskiej. W trakcie operacji dwie sotnie 2 kurenia UPA „Udarnyky”, w tym „Udarnyky 4” pod dowództwem Wołodymyra Szczygielskiego oraz „Udarnyky 7” Grzegorza Jankowskiego, spaliły część zabudowań wsi Kruhel Mały, a także wsi Kruhel Wielki i Prałkowce.
Po zakończeniu wojny miejscowość znalazła się w gminie Przemyśl w powiecie przemyskim w województwie rzeszowskim. 5 października 1954 roku, Kruhel Mały został włączony do granic miasta Przemyśl. Warto również wspomnieć, że w Kruhelu Małym przyszli na świat Stanisław (1936), Mariana (1938–2010), Jerzy (1939–2022) oraz Florian (1947) Bartmińscy.
Pozostałe obiekty w kategorii "Dzielnice":
Prałkowce (Przemyśl) | Błonie (Przemyśl) | Bakończyce | Kuńkowce (Przemyśl) | Krówniki (Przemyśl) | Przekopana | Sielec (Przemyśl) | Zasanie | Wilcze (Przemyśl) | Podzamcze (Przemyśl) | Budy MałeOceń: Kruhel Mały