Leon Grosfeld

---

Życiorys

Leon Grosfeld przyszedł na świat w rodzinie Józefa oraz Laury, znanej jako Loli Grosfeld. W 1933 roku z sukcesem zakończył studia na dwóch wydziałach: Prawa oraz Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. W trakcie swojej edukacji aktywnie kierował pracą akademickiej organizacji „Życie”. Już od 1929 roku był członkiem Komunistycznej Partii Polski (KPP). Następnie, od 1930 roku, zasiadał w kierownictwie Komunistycznej Partii Zachodniej Ukrainy (KPZU). W latach 1930-1931 pracował jako instruktor lwowskiego okręgu KPZU, a później pełnił rolę członka propagandowej sekcji KC KPZU w Lwowie. Od 1932 do 1936 roku był sekretarzem Centralnej Redakcji KPZU.

W 1937 roku został aresztowany i skazany na cztery lata więzienia, jednak po wybuchu II wojny światowej odzyskał wolność. W trakcie swojej kariery politycznej posługiwał się różnorodnymi pseudonimami, takimi jak Brun, Brün, Henryk, Ludwik oraz Genek. W okresie okupacji sowieckiej Grosfeld pracował jako dyrektor „Domu lekarza” we Lwowie. W 1941 roku, w wyniku ewakuacji, trafił do Uzbekistanu, gdzie w Samarkandzie rozpoczął pracę jako robotnik w składzie książek, a później jako instruktor metodyczny w fabrykach. W tej samej lokalizacji zatrudnił się w Centralnej Kasie Oszczędności, zajmując stanowiska inspektora oraz zastępcy dyrektora.

Współpracował także społecznie w Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom oraz działał w związkach zawodowych. W maju 1943 roku wstąpił do 1. Dywizji Piechoty Wojska Polskiego im. Tadeusza Kościuszki, gdzie pełnił funkcje adiutanta dowódcy 2 pułku piechoty, a później sędziny śledczego w 1 DP. Od początku 1944 roku, aż do jesieni, służył na froncie w aparacie politycznym. Później został przeniesiony do Głównego Wydziału Politycznego Wojska Polskiego. Jego kariera w tym sektorze obejmowała liczne wspinania się po szczeblach kariery, gdzie awansował na pułkownika.

Po zakończeniu wojny Grosfeld aktywnie brał udział w działalności PPR, a od 1948 roku w PZPR. Po 1944 roku zajął się procesem stalinizacji polskiej nauki, uczestnicząc w I Konferencji Metodologicznej w Otwocku w latach 1951-1952. W latach 1950-1956 był kierownikiem katedry w Instytucie Kształcenia Kadr Naukowych przy KC PZPR oraz profesorem ekonomii w Wyższej Szkole Nauk Społecznych w latach 1957-1968. Ponadto, od 1952 roku pełnił funkcję prorektora Instytutu Nauk Społecznych przy KC PZPR. W latach 1953–1956 oraz 1961–1968 był wice dyrektorem Instytutu Historii PAN.

Po roku 1956, Grosfeld zrezygnował z funkcji w Instytucie Historii PAN w związku z plagiatem książki Jerzego Rynga o tytule „Z dziejów kapitalizmu w Polsce” z 1948 roku. Mimo to, ponownie objął to stanowisko w 1961 roku. W latach 1958-1968 należał do redakcji kwartalnika Z Pola Walki. W roku 1968, w wyniku antysemickiej kampanii prowadzonej przez komunistyczne władze, Grosfeld został poddany represjom. Został odwołany z funkcji w Instytucie Historii PAN, a wydawnictwo Książka i Wiedza odstąpiło od umowy na publikację jego dwutomowego dzieła „Raporty ambasadorów niemieckich w Polsce w okresie międzywojennym”. W latach 70. zmienił swoje poglądy ideowe, zbliżając się do opozycji, oraz w 1978 roku wystąpił z PZPR.

W 1980 roku publikował w „drugim obiegu” artykuł w piśmie „Krytyka” zatytułowany „Polskie aspekty stosunków niemiecko-sowieckich w przededniu i w pierwszym okresie II Wojny światowej”, w którym podkreślił współodpowiedzialność ZSRR za wybuch konfliktu. Leon Grosfeld był mężem Olgi z domu Eichhorn (1914-2007), profesor stomatologii. Mieli dwoje dzieci: Jana oraz Irenę Grosfeld-Smolar, byli również dziadkami Anny Smolar. Zmarł w Warszawie, gdzie został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach, w kwaterze C4-7-5.

Wybrane publikacje

Leon Grosfeld jest autorem wielu prac, w których badał zarówno historię, jak i zjawiska gospodarcze, które miały miejsce w Polsce. Poniżej przedstawiamy kilka jego istotnych publikacji:

• Z dziejów kapitalizmu w Polsce, 1948,
• Państwo przedwrześniowe w służbie monopoli kapitalistycznych, 1951,
• Polska w latach kryzysu gospodarczego 1929–1933, 1952,
• Polskie reakcyjne formacje wojskowe w Rosji 1917–1919, 1956,
• Polityka państw centralnych wobec sprawy polskiej w latach pierwszej wojny światowej, 1962,
• Czy Anglia rzeczywiście była inspiratorem przewrotu majowego? Kwartalnik Historyczny, z. 3, 1969,
• Misja hrabiego Kesslera w Warszawie: 20 listopada – 15 grudnia 1918 r., [w:] Dzieje Najnowsze, rocznik II, 1970, 1,
• Polskie aspekty stosunków niemiecko-sowieckich w przededniu i w pierwszym okresie II Wojny światowej, 1981,
• Polskie aspekty stosunków niemiecko-sowieckich w okresie międzywojennym, 1988.

Ordery i odznaczenia

Leon Grosfeld, zasłużony dla kraju, otrzymał szereg wyróżnień, co podkreśla jego wkład w niepodległość i rozwój Polski. Oto lista orderów i odznaczeń, które mu przyznano:

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski,
• Order Krzyża Grunwaldu III klasy,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski.

Nagrody

Wyróżnienia zdobywane przez Leona Grosfelda świadczą o jego znaczącym wkładzie w badania historyczne. Jego osiągnięcia zostały docenione, szczególnie w kontekście analizy historii Polski na tle imperializmu.

• Nagroda Państwowa III stopnia za prace w minionym dziesięcioleciu nad historią Polski w epoce imperializmu (1955).

---

Oceń: Leon Grosfeld

---