Marian Dienstl-Dąbrowa

---

Życiorys

Marian Karol Dienstl przyszedł na świat 1 marca 1882 roku w Przemyślu. Jego korzenie sięgają Stryja, gdzie pełnił rolę syna Stanisława, restauratora kolejowego oraz właściciela nieruchomości, oraz Marii z Bażanów. W 1901 roku ukończył C. K. Gimnazjum w Sanoku, a w jego klasie kształcili się m.in. Franciszek Jun, Roman Saphier oraz Samuel Seelenfreund, zdobywając maturę. Po tym etapie edukacji, podjął studia z zakresu filologii oraz historii sztuki, które realizował w Monachium, Florencji oraz Paryżu. W 1909 roku związał się z Warszawą, gdzie rozpoczął współpracę z pismami takimi jak „Dzień” i „Świat”, a także brał udział w redagowaniu „Złotego Rogu” oraz „Wsi i Dworu”.

Niezwykle istotnym wydarzeniem w jego karierze artystycznej było założenie jednego z pierwszych w Polsce artystycznych teatrów lalek, znanego jako „Teatr Kukiełek”, który miał swoją inaugurację 11 grudnia 1910 roku. Niestety, jego działalność została przerwana 6 stycznia 1912 roku, kiedy to władze rosyjskie zdecydowały się zamknąć teatr po premierze Szopki Or-Ota.

W kontekście wojskowym, Dienstl pełnił nurtującą rolę w c. k. Obronie Krajowej, gdzie awansował na podporucznika 1 stycznia 1908 roku, następnie będąc przydzielonym do 16 pułku piechoty. Jego formalna służba w Obronie Krajowej utrzymywała się nawet w czasie I wojny światowej, aż do około roku 1918, kiedy to znalazł się w rosyjskiej niewoli, przebywając w Ufie i Bugulinie. W 1917 roku zdołał uciec do Moskwy, gdzie współpracował z gazetą „Głos Polski”, a nawet objął prezesurę Towarzystwa Dziennikarzy i Literatów w Moskwie.

W maju 1918 roku, poprzez Murmańsk, wstąpił do polskiej armii, a po ewakuacji do Francji, został członkiem polskiej misji wojskowej we Włoszech w sztabie gen. Józefa Hallera. Został wyznaczony do prowadzenia werbunku do Armii Błękitnej. 7 listopada 1918 roku objął dowodzenie obozem w Santa Maria Capua Vetere, a 11 listopada tego samego roku dowodził drugim obozem w La Mandria di Chivasso w pobliżu Turynu. W Turynie, w latach 1918–1919, opracowywał czasopismo „Żołnierz Polski we Włoszech” oraz kierował urzędem propagandy podczas formowania Armii gen. Hallera.

Po powrocie do kraju, Dienstl pełnił różne funkcje, w tym szefa Wydziału Kulturalno-Oświatowego Dowództwa Frontu Pomorskiego w Toruniu. W latach 1920–1922 był redaktorem miesięcznika „Straż nad Wisłą”, którego pierwszy numer ukazał się w marcu 1920 roku. W roku 1920, w trakcie wojny polsko-bolszewickiej, służył w Armii Ochotniczej, gdzie kontynuował swoją rolę jako szef Wydziału Propagandy. W sierpniu 1920 roku, z ramienia II Oddziału Generalnego Inspektoratu Armii Ochotniczej, wydano aż 1 500 000 egzemplarzy regulaminów, afiszy i innych druków.

Na zaproszenie prezydenta Mariana Cynarskiego, przeniósł się do Łodzi, gdzie objął stanowisko dyrektora Miejskiej Galerii Sztuki w Parku im. H. Sienkiewicza w latach 1924–1930. Tam zainicjował publiczne słuchanie radia, uruchamiając jedną z pierwszych łódzkich radiostacji oraz zakupując lampowy odbiornik radiowy. W okresie międzywojennym współpracował z „Rzeczpospolitą” oraz z redakcją „Światowid” w Krakowie.

W 1934 roku, jako oficer rezerwy, był zarejestrowany w Powiatowej Komendzie Uzupełnień Warszawa Miasto III przydzielony do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr I. W tym czasie znajdował się na liście oficerów piechoty, przewidzianych do potencjalnego użycia w czasie wojny. Przed wyborami do Rady Miasta Krakowa w 1938 roku, stał się członkiem komitetu Polskiego Bloku Katolickiego.

Podczas II wojny światowej spędził pewien czas w Anglii, gdzie aktywnie działał na rzecz organizacji armii polskiej na Zachodzie. Po powrocie do ojczyzny zamieszczał swoje felietony w „Słowie Powszechnym”. Zmarł 30 stycznia 1957 roku w Warszawie, a jego ostatnia droga miała miejsce 4 lutego 1957 roku, kiedy to został pochowany na cmentarzu Bródnowskim. Jego grób znajduje się również na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera C15-1-8).

Ordery i odznaczenia

Marian Dienstl-Dąbrowa był osobą, która zdobyła uznanie poprzez swoje osiągnięcia i wkład w życie społeczne oraz wojskowe. Wśród jego licznych wyróżnień znalazły się istotne odznaczenia, które miały dla niego wielkie znaczenie.

• złoty Krzyż Zasługi przyznany 5 lipca 1939 roku,
• honorowa odznaka pamiątkowa 10 Pułku Strzelców Konnych z 1936 roku.

---

Oceń: Marian Dienstl-Dąbrowa

---