Eliza Unger


Eliza Unger, znana również jako Goldstein, urodziła się 26 marca 1899 roku w Przemyślu i zmarła 26 sierpnia 1983 roku. Była to wybitna postać w polskiej architekturze, znana z wielu swoich projektów oraz wkładu w rozwój urbanistyki.

Unger była architektką żydowskiego pochodzenia, co stanowiło istotny element jej tożsamości i wpływu na środowisko, w którym pracowała. Jej kariera ukazuje nie tylko talent artystyczny, lecz także determinację w pokonywaniu przeszkód społecznych i zawodowych, które dotykały jej środowisko.

Życiorys

Eliza Unger przyszła na świat 26 marca 1899 roku w Przemyślu, jako córka inżyniera Joachima Goldsteina oraz Marianny z d. Kuttin. Po ukończeniu studiów na Wydziale Architektonicznym Politechniki Lwowskiej w 1924 roku, zaangażowała się w prace dokumentacyjne oraz konserwatorskie dla Żydowskiej Gminy Wyznaniowej we Lwowie.

W 1927 roku, wspólnie z mężem Oswaldem Erykiem Ungerem oraz Edwardem Jakóbowiczem, założyła spółkę architektoniczną w Lwowie. Dwa lata później biuro przeniosło się do Gdyni, gdzie kontynuowano działalność już bez wspólnika, realizując różnorodne zadania związane z budową miasta, począwszy od projektów, a kończąc na ich realizacji. W latach 30. XX wieku, Unger zaprezentowała w Gdyni szereg budowli o funkcjonalistycznym charakterze, w tym prywatne wille, kamienice, a także szkoły i magazyny. Współpracowała przy tych projektach między innymi z Bronisławem Wondrauschem.

W okresie okupacji, Eliza Unger przebywała w Warszawie i okolicach, prowadząc życie na „aryjskiej stronie” pod nazwiskiem Goszczyńska. Po zakończeniu II wojny światowej objęła stanowisko kierowniczki Zakładu w Instytucie Budownictwa Mieszkaniowego w Warszawie. Była członkinią Oddziału Warszawskiego Stowarzyszenia Architektów Polskich, a w 1965 roku wyróżniono ją Brązową Odznaką SARP. W latach 60. prowadziła wykłady na Politechnice Warszawskiej.

W 1964 roku zdobyła Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski oraz Złoty Krzyż Zasługi. Ostatnie lata jej życia były dla niej czasem spokoju, aż do 26 sierpnia 1983 roku, kiedy to zmarła. Jej miejsce spoczynku znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Projekty (47 w Gdyni) m.in.:

Oto wybór wyjątkowych projektów autorstwa Elizy Unger, które zrealizowane zostały w Gdyni. Miasto to stało się miejscem, w którym jej wizja architektoniczna miała szansę zaistnieć w różnorodnych formach.

  • kamienica czynszowa Izraela Reicha i Wolfa Birnbauma,
  • biurowiec „Bananas” przy ul. Kwiatkowskiego 24,
  • chłodnia rybna w Porcie w Gdyni (1935–1936), zaprojektowana wspólnie z Edwardem Fuhrschmiedem,
  • magazyny firmy „Bananas” w Porcie w Gdyni (1938–1939), stworzone we współpracy z Bronisławem Wondrauschem.

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j k l Eliza Unger [online], In memoriam - Pamięci Architektów Polskich [dostęp 11.09.2021 r.]
  2. a b c Recenzja: Nowoczesność oswajana. Nowa książka o architekturze kujawsko-pomorskiej [online], Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki, 18.01.2021 r. [dostęp 11.09.2021 r.]
  3. a b c d e Eliza i Oswald Ungerowie, [w:] Gdynia – Tel Awiw, Warszawa – Gdynia: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Muzeum Miasta Gdyni, 2019 r., s. 254–256, ISBN 978-83-952378-4-3.
  4. a b https://sztetl.org.pl/pl/biogramy/4670-unger-eliza

Oceń: Eliza Unger

Średnia ocena:4.46 Liczba ocen:9