Sąd Okręgowy w Przemyślu stanowi istotny element polskiego systemu wymiaru sprawiedliwości, z siedzibą umiejscowioną przy ulicy Konarskiego 6 w Przemyślu.
Jako organ sądowy, jego zadaniem jest zapewnienie sprawiedliwości oraz rozpatrywanie spraw cywilnych i karnych. Sąd Okręgowy w Przemyślu przynależy do jurysdykcji Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie, co oznacza, że w przypadku odwołań od decyzji wydawanych przez ten sąd, sprawy te trafiają do Rzeszowa.
Status prawny
Sąd okręgowy funkcjonuje jako państwowa jednostka, która nie ma osobowości prawnej. W ramach systemu wymiaru sprawiedliwości w Polsce panuje zasada, że sąd rejonowy podejmuje decyzje w pierwszej instancji. Dopiero w przypadkach dotyczących zbrodni oraz wybranych wykroczeń, sąd okręgowy pełni funkcję sądu pierwszej instancji. Istnieje również możliwość, że sąd apelacyjny, na wniosek sądu rejonowego, deleguje do sądu okręgowego sprawy dotyczące wszelkich przestępstw, które mają szczególne znaczenie lub są złożone w swej naturze.
Sąd Okręgowy jest kluczowym elementem władzy sądowniczej, sprawującym wymiar sprawiedliwości zgodnie z przepisami zawartymi w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Organizacja sądu jest ściśle określona przepisami ustawy o ustroju sądów powszechnych oraz odpowiednimi aktami wykonawczymi.
Właściwość sądu obejmuje następujące obszary:
- Sąd Rejonowy w Przemyślu,
- Sąd Rejonowy w Jarosławiu,
- Sąd Rejonowy w Przeworsku,
- Sąd Rejonowy w Lubaczowie.
Struktury organizacyjne
Sądy okręgowe są kluczowymi elementami systemu sądowego w Polsce, odpowiadającymi za rozstrzyganie różnorodnych spraw prawnych. Ich działalność obejmuje szeroki zakres, w tym prawo karne, cywilne, rodzinne oraz opiekuńcze, a także przepisy dotyczące prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, które nie są przekazywane innym instytucjom sądowym.
W szczególności, w Sądzie Okręgowym w Przemyślu, zostały powołane do życia następujące wydziały, które odpowiadają za konkretne obszary działalności sądowej:
- Wydział I Cywilny,
- Wydział II Karny,
- Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.
Historia
Historia sądownictwa w Przemyślu sięga zamierzchłych czasów, jednak formalnie swoją działalność rozpoczął C.K. Sąd Obwodowy w tym mieście 29 września 1855 roku, w wyniku rozporządzenia władz austriackich. Na jego barkach spoczywała odpowiedzialność za sądy okręgowe w wielu miejscowościach, w tym: Przemyślu, Baligrodzie, Birczy, Brzozowie, Bukowsku, Dobromilu, Dubiecku, Dukli, Jarosławiu, Jaworowie, Krakowcu, Krośnie, Lesku, Lutowiskach, Mościskach, Niżankowicach, Radymnie, Rymanowie, Sanoku, Sieniawie, Ustrzykach Dolnych, Sadowej Wiszni oraz Nowym Żmigrodzie.
W 1868 roku nastąpiła istotna zmiana, gdy sądy obwodowe zyskały nową nazwę, stając się sądami powiatowymi. W ramach dalszych reform, w 1887 roku powołano Sąd Obwodowy w Sanoku, co skutkowało wyłączeniem z powiatu sądów z Baligrodu, Birczy, Brzozowa, Bukowska, Leska, Lutowisk oraz Rymanowa. Rok później, w 1888 roku, powstał Sąd Obwodowy w Jaśle i z tego powodu wyłączono sądy w Dukli, Krośnie oraz Nowym Żmigrodzie.
Transformacja nastąpiła w 1919 roku, gdy C.K. Sąd Obwodowy w Przemyślu został przekształcony w Sąd Okręgowy, pod którego jurysdykcję trafiły sądy powiatowe w Dobromilu, Dubiecku, Jarosławiu, Jaworowie, Krakowcu, Mościskach, Niżankowicach, Pruchniku, Radymnie oraz Sieniawie. Istotne było również to, że Sąd Okręgowy w Przemyślu podlegał Sądowi Apelacyjnemu we Lwowie.
5 września 1944 roku przywrócono działalność sądownictwa w Przemyślu, w ramach którego Sąd Okręgowy sprawował pieczę nad sądami grodzkimi w Przemyślu, Jarosławiu, Dubiecku, Pruchniku, Sieniawie, Radymnie oraz Birczy. W 1950 roku sądy grodzkie w miastach powiatowych zaczęły funkcjonować jako powiatowe. W wyniku zmian w 1951 roku w Rzeszowie powstał Sąd Wojewódzki, a w Przemyślu utworzono Wydział Zamiejscowy tego sądu.
Reforma administracyjna w 1975 roku doprowadziła do utworzenia Sądu Wojewódzkiego w Przemyślu, a w 1999 roku, w efekcie powstania województwa podkarpackiego, jego nazwa została zmieniona na Sąd Okręgowy. 1 czerwca 2000 roku okręg przemyski włączono do rzeszowskiego, co skutkowało przemianowaniem sądu na Ośrodek Zamiejscowy Sądu Okręgowego w Rzeszowie. W kolejnych latach, 1 lipca 2001 roku, zmniejszono zakres działań, nadając mu status Ośrodka Zamiejscowego Sądu Okręgowego w Krośnie.
26 kwietnia 2005 roku sędzia Marek Byliński został mianowany pełnomocnikiem Ministra Sprawiedliwości ds. organizacji nowego sądu okręgowego. Na mocy decyzji zapadłej 1 maja 2005 roku odtworzono Sąd Okręgowy w Przemyślu. W skład nowego okręgu przypisano sądy rejonowe w takich miastach jak Przemyśl, Jarosław, Przeworsk i Lubaczów. W 2013 roku zlikwidowano sądy rejonowe w Przeworsku i Lubaczowie, a ich wydziały zamiejscowe przyłączono do sądu rejonowego w Jarosławiu. Jednakże, na początku 2015 roku, zarówno sąd rejonowy w Przeworsku, jak i Lubaczowie zostały odtworzone. Na koniec, 1 grudnia 2018 roku, w sądzie okręgowym zniesiono Wydział IV Penitencjarny i Nadzoru nad Wykonywaniem Orzeczeń Karnych.
Przypisy
- W szczególności rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 18.06.2019 r. – Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz.U. z 2024 r. poz. 867), zarządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 19.06.2019 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej (Dz. Urz. MS z 2019 r. poz. 138) oraz rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 20.12.2012 r. w sprawie nadzoru administracyjnego nad działalnością administracyjną sądów powszechnych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1166)
- Ustawa z dnia 27.07.2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2023 r. poz. 217), w skrócie u.s.p.
- Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1888 (s. 65-67), Lwów. Nakładem c. k. Namiestnictwa. Z drukarni Wł. Łozińskiego. (Zarządca W. J. Weber,) 1888. [dostęp 13.12.2022 r.]
- Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483
Pozostałe obiekty w kategorii "Instytucje i organizacje rządowe":
Archiwum Państwowe w Przemyślu | Bieszczadzki Oddział Straży GranicznejOceń: Sąd Okręgowy w Przemyślu