Pałac Lubomirskich w Przemyślu

---

Historia

Bakończyce, obecnie wschodnia dzielnica Przemyśla, kiedyś były samodzielną miejscowością. Ich historia sięga XIV wieku, kiedy to węgierski starosta, zarządzający tym terenem, zdecydował się na założenie zwierzyńca. Po przynależności tych ziem do Polski, Bakończyce usytuowane były w obrębie królewskiej własności w okręgu przemyskim. Na przestrzeni lat, zwierzyniec został zlikwidowany, a obszar przekształcił się w rolniczy folwark. W tym czasie powstał również dwór obronny.

W XVII wieku wieś była celem najazdów ze strony Tatarów, Kozaków, Szwedów i Siedmiogrodzian, co uniemożliwiało jej pełny rozwój gospodarczy. Dopiero w XVIII wieku Bakończyce zaczęły służyć jako letnia rezydencja starosty przemyskiego. Po I rozbiorze Polski, w 1778 roku, ziemie te przeszły w ręce wojewody bełskiego, Ignacego Cetnera, który otrzymał tytuł hrabiowski od dworu wiedeńskiego.

Ignacy Cetner przekazał majątek swoim bratankom, a po podziale w 1814 roku, przeszedł on na własność Andrzeja Cetnera. Ten ostatni znacznie przyczynił się do tworzenia pięknego ogrodu wokół dworu. Po jego śmierci bezpotomnej, Bakończyce przeszły w ręce jego bratanicy, Eleonory Mniszchowej, a jej synowie, Jerzy i Andrzej, odsprzedali majątek Konstantemu Czartoryskiemu w 1854 roku. Tenże przekazał go później swojemu synowi.

Na podstawie umowy z dnia 16 lutego 1868 roku, Hieronim Adam Lubomirski nabył klucz bakończycki, który obejmował Bakończyce oraz okoliczne miejscowości, takie jak Jaksmanice, Brylińce, Nehrybkę, Krówniki i Pikulice. W 1875 roku Hieronim poślubił Felicję z Markiewiczów, a ich syn, Jerzy Ignacy Lubomirski, urodził się właśnie w Bakończycach. W 1885 roku architekt z Krakowa, Maksymilian Nitsch, rozpoczął budowę okazałego pałacu na zlecenie Hieronima Lubomirskiego. Prace budowlane zakończono w 1887 roku, jednak z powodu ograniczonych funduszy, pałac pozostał niedokończony wewnątrz.

Rezydencja została zaprojektowana w układzie prostokątnym, z przylegającymi ryzalitami i dwiema ośmiobocznymi basztami na elewacji frontowej, a także z tarasem oraz okrągłą wieżą z glorietą widokową. Oprócz dwóch kondygnacji, pałac znajdował się w stylu eklektycznym, łącząc różne elementy architektoniczne, takie jak neobarokowe, neogotyckie czy neoromańskie. Teren otaczał obszerny park o powierzchni siedmiu hektarów, w którym znajdował się również staw oraz folwark z browarem i hodowlą koni.

Według ostatniej woli Hieronima Lubomirskiego, po jego śmierci, córka Karolina stała się właścicielką Bakończyc oraz przyległych ziem o powierzchni 4370 hektarów. W czasie I wojny światowej, tereny te znalazły się w obrębie Twierdzy Przemyśl. Niestety, wskutek działań wojennych pałac uległ pożarowi, a dach został zniszczony. W wyniku braku funduszy, pałac nie został odbudowany.

Po rozpoczęciu II wojny światowej, Bakończyce, wraz z pałacem, były zajmowane najpierw przez wojska radzieckie, a następnie przez niemieckie. Karolina Lubomirska zmarła w 1940 roku w Charzewicach, bez potomstwa. Jerzy Ignacy Lubomirski, ostatni nominalny właściciel dóbr, zniknął w 1945 roku, a jego los pozostaje nieznany.

Po zakończeniu wojny pałac stał się siedzibą technikum rolniczego. Od 1 czerwca 2001 roku część budynków zajęła Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa. Dnia 13 czerwca 2006 roku teren pałacu został przekazany Państwowej Wyższej Szkole Wschodnioeuropejskiej w Przemyślu, która przeprowadziła liczne remonty, w tym adaptację starego spichlerza na nowoczesną bibliotekę. Większość innych budynków na terenie parku znajduje się obecnie w dyspozycji wydziałów uczelni. Również neogotycka brama wjazdowa na teren parku została odnowiona.

---

Oceń: Pałac Lubomirskich w Przemyślu

---