Cerkiew Matki Bożej Bolesnej w Przemyślu, należąca do zakonu OO. Bazylianów, to niezwykle ważny zabytek kultury oraz duchowości w regionie. Została ona wzniesiona w 1913 roku, jako ważny punkt dla wspólnoty wiernych żyjących w dzielnicy Zasanie.
Usytuowana w malowniczej okolicy, cerkiew oraz przylegający do niej klasztor, zostały zbudowane z inicjatywy biskupa Kostiantyna Czechowicza, który dążył do rozwoju życia religijnego w tym rejonie.
Historia
Dzieje zakonu OO. bazylianów w Przemyślu mają długą i interesującą historię, która zaczyna się w XIII wieku. Pierwsze wzmianki o klasztorze bazylianów na Zasaniu pojawiły się w 1542 roku. Z kolei w 1786 roku klasztor uległ kasacie na skutek dekretów józefińskich, co przerwało działalność zakonną aż do 1913 roku. W tym czasie, grupa zakonników zakupiła budynek przy ul. Salezjańskiej i z inicjatywy greckokatolickiego biskupa Konstantyna Czechowicza, powstał nowy klasztor z kaplicą na Zasaniu, który zamieszkiwało od 10 do 12 zakonników.
W latach 1933-1935 w sąsiedztwie klasztoru zbudowano monumentalną cerkiew pw. Matki Bożej Bolesnej, która została konsekrowana w 1935 roku. Po zakończeniu II wojny światowej, w 1945 roku Urząd Bezpieczeństwa polecił bazylianom opuszczenie klasztoru, który niedługo potem przeszedł w ręce sióstr zakonnych obrządku łacińskiego, a następnie został przekazany państwu, stając się miejscem dla Wojewódzkiego Archiwum Państwowego w Przemyślu.
Ojciec Roman Justyn, który pozostał w klasztorze mimo zakazu, został aresztowany 6 kwietnia 1947 roku i przekazany władzom sowieckim, co skutkowało zesłaniem go na Sybir. W obiekcie, Archiwum zaczęło prowadzić swoje biura, a cerkiew zamieniono na magazyn akt. W latach 60. XX wieku wprowadzono w cerkwi „modernizacje”, w tym zbudowano masywny strop oraz w latach 80. dodano nowe sklepienia oraz windę. Zmiany te przyczyniły się do stwierdzenia, że „obiekt stracił charakter sakralny”.
Bazylianie, mimo trudności, nie rezygnowali z prób odzyskania obiektu. Rząd nieustannie odmawiał, argumentując, że budynek, zgodnie z prawem polskim, stał się własnością państwa jako majątek poukraiński. Zalecili jednak bazylianom zakup innego domu w Przemyślu, przy ul. Krajowej Rady Narodowej 10 (dzisiejsza ul. ks. J. Federkiewicza), i od 1960 roku prowadzić tam działalność duszpasterską, odprawiając msze w kościele Serca Jezusowego.
Po przekazaniu obowiązków duszpasterskich księżom diecezjalnym, w Przemyślu pozostał jedynie ojciec Borys Bałyk, który do roku 1989 obsługiwał duszpasterstwo greckokatolickie w Jarosławiu. Archiwum Państwowe użytkowało miejsce do 1 października 1991 roku. Wówczas bazylianie ponownie przejęli obiekt, ale dzięki ugodzie z Wojewódzkim Archiwum, przysługiwał im pięcioletni okres na przygotowanie nowego lokalu. Ostateczne przekazanie klasztoru oraz cerkwi nastąpiło 26 października 1996 roku.
Po niezbędnych remontach i adaptacjach, 1 września 1997 roku klasztor znowu został zaludniony przez zakonników. Prace remontowe w cerkwi zakończono w grudniu 1999 roku, podczas których usunięto żelbetonowe stropy, schody i windę. Całe wnętrze świątyni zostało gruntownie odnowione. Na zewnątrz odbudowano schody prowadzące do cerkwi oraz odnowiono elewację, a także uporządkowano teren wokół klasztoru.
Cerkiew otrzymała piękne bizantyjskie malowidła w stylu ukraińskim i kamienny ikonostas. Wnętrza zaprojektował architekt z Przemyśla, Jacek Mermon, natomiast malowidła wykonali lwowscy artyści Andrij Dutka oraz Andrij Wynnyczok. W maju 2000 roku, miała miejsce uroczysta rekonsekrowacja świątyni, której dokonał metropolita przemyski Kościoła Greckokatolickiego w Polsce, Jego Ekscelencja ks. abp Jan Martyniak, w asyście księży biskupów Wasyla Medwita, OSBM z Kijowa oraz Włodzimierza Juszczaka, OSBM z Wrocławia. Obaj biskupi, jako byli prowincjałowie Zakonu w Polsce, odgrywali kluczową rolę w staraniach o zwrot kompleksu oraz prowadzili prace remontowe. Wielką zasługę w odbudowie miał również ówczesny przełożony klasztoru, ojciec Tymoteusz S. Fesz, OSBM.
| Przemyśl |
|
|---|---|
| Powiat przemyski |
|
Pozostałe obiekty w kategorii "Cerkwie":
Cerkiew św. Mikołaja w Wapowcach | Cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego w Kruhelu Wielkim | Cerkiew Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Przemyślu | Cerkiew Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny w Łuczycach | Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Przemyślu | Parafia archikatedralna św. Jana Chrzciciela w Przemyślu | Parafia Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny w Łuczycach | Cerkiew Objawienia Pańskiego w Krównikach | Parafia Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Przemyślu | Cerkiew św. Szczepana Pierwszego Męczennika w Nehrybce | Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Przemyślu | Sobór św. Jana Chrzciciela w PrzemyśluOceń: Cerkiew Matki Bożej Bolesnej w Przemyślu