Karolina Michalina Petronela Kraińska, znana pod nazwiskiem Żurowska, a także pod swoim pseudonimem „Lola”, to postać o bogatej historii i znaczącej roli w polskim społeczeństwie. Urodziła się 29 kwietnia 1891 roku w Przemyślu, a swoje życie zakończyła 5 czerwca 1980 roku w Lund.
Była polską ziemianką i przedsiębiorcą, co świadczy o jej zaangażowaniu w rozwój lokalnej gospodarki oraz społeczności. Po mężu nosiła imię Żurowska, a jej życie to przykład silnej kobiety, która potrafiła łączyć tradycję z nowoczesnością.
Życiorys
Młodość
Karolina Żurowska przyszła na świat 29 kwietnia 1891 roku w Przemyślu, będąc najmłodszą z sześciorga dzieci Heleny (1850-1932) z rodziny Szumlańskich oraz Wincentego Kraińskiego (1844-1924). Edukację odbyła w zgromadzeniach SS. Niepokalanek, gdzie zyskała solidne podstawy, które miały później wpłynąć na jej dalszą działalność.
Małżeństwo
25 czerwca 1913 roku zawarła związek małżeński z Romanem Żurowskim. Dwoje lat później, 11 września 1919 roku, para nabyła majątek w Leszczkowie, który obejmował 352 hektary ziemi, młyn i gorzelnię. W 1927 roku w Leszczkowie rozpoczęli produkcję samodziałów z wełny, które dzięki talentowi Karoliny – która sama projektowała wzory – zyskały dużą popularność, a ich wysokiej jakości materiały były sprzedawane w 13 ekskluzywnych sklepach w Polsce. Wyróżnienia z wystaw w Paryżu w 1937 roku oraz Nowym Jorku w 1939 roku potwierdziły wysoką jakość ich produktów.
Po tragicznym pożarze fabryki w Leszczkowie w 1935 roku, Karolina przeniosła się na dwa lata do Bielska i Skoczowa, gdzie zarządzała procesem produkcji w wynajętej przestrzeni fabryki Zipsera. Po odbudowie ich fabryka wznowiła działalność 11 września 1937 roku.
II wojna światowa
W momencie wybuchu II wojny światowej, Karolina wraz z mężem i córkami przeniosła się do Warszawy, kontynuując prowadzenie firmy Leszczków. Niestety, 30 grudnia 1942 roku, cała rodzina została aresztowana w swoim mieszkaniu przy ul. Brackiej 13 z powodu donosu ze strony księdza greckokatolickiego, Josypa Kładocznego, który był konfidentem Gestapo. 17 stycznia 1943 roku, Karolina i jej córki zostały przewiezione do obozu koncentracyjnego na Majdanku, podczas gdy jej mąż przebywał na Pawiaku i został przesłuchany przez Gestapo.
Po wyzwoleniu przez wojska radzieckie pod koniec kwietnia 1945 roku, Karolina znalazła się w Krakowie, próbując odbudować życie po strasznych doświadczeniach wojennych.
PRL
W jesieni 1945 roku, Karolina Żurowska zainaugurowała działalność Studiem Artystycznym „Samodział”, organizując produkcję tkanin w Bielsku razem z Karolem Borysowiczem oraz swoim szwagrem Adamem Żurowskim. Ich fabryka, mieszcząca się przy ul. Nad Ścieżką 4, działała pod tą nazwą do 7 maja 1948 roku, kiedy to przeniesiono siedzibę Zakładów Przemysłowych Romana Żurowskiego „Leszczków” Sp. z o.o. do Bielska. W tej nowej lokalizacji zatrudniono wielu byłych pracowników z Leszczkowa co ułatwiło zintegrowanie produkcji.
W dniach 19 listopada 1946 roku wraz z Karolem Borysowiczem i inż. Janem Szpunarem, założyła przedsiębiorstwo „Leszczków” Wytwórnia Tkanin Sp. z o.o. w Łowiczu i rozpoczęła tam produkcję. W 1948 roku przeniesiono maszyny i krosna z dawnej fabryki, a Karol Borysowicz objął funkcję prezesa zarządu. Niestety, po kilku latach dobrze prosperującej działalności, ich firma została upaństwowiona 28 czerwca 1950 roku i przejęta przez Cepelię.
Szwecja
Z braku możliwości dalszego zarobkowania, w grudniu 1956 roku Karolina Żurowska wyjechała do swojej najstarszej córki Marii, osiedlając się w Lund w Szwecji. Tam poświęciła się rodzinie, wspierając zawodowo pracującą córkę oraz opiekując się swoimi wnukami. Zmarła 5 czerwca 1980 roku w Lund, a jej ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu Norra Kyrkogården, gdzie została pochowana w grobie rodzinnym.
Dzieci
Karolina Żurowska doświadczyła straty swojego pierwszego dziecka już w 1914 roku, co na zawsze wpłynęło na jej życie.
W roku 1915, w miejscowości Podłóż, przyszedł na świat jej syn, Wincenty Stanisław, który później żył w latach 1915-1994. Następnie, w 1916 roku, urodziła się jej córka, Maria Helena, która dożyła lat 83, zmarła w 1999 roku.
Stanisław Andrzej, kolejny potomek Karoliny, przyszedł na świat w 1918 roku w Perespie, miejscu, które było własnością jej rodziców. W późniejszych latach Karolina powitała na świecie Wandę, która zmarła w 1920 roku, oraz Annę Felicję, która żyła w latach 1922-1943, a jej życie zakończyło się tragicznie na Majdanku. Obie dziewczynki przyszły na świat w Leszczkowie, a Klementyna Maria, ostatnia z dzieci, urodziła się w Perespie w 1924 roku.
Zarządzanie majątkiem rolnym
Od 1927 roku Karolina Żurowska pełniła odpowiedzialność za zarządzanie majątkiem rolnym oraz hodowlą zwierząt. W zakres jej działalności wchodziła opieka nad owcami rasy pomorskiej, baranami rasy Île-de-France oraz bydłem rasy polskiej czerwonej. Już od najmłodszych lat była przygotowywana do tej roli, jako że wychowała się w majątku ziemskim swoich rodziców w Persepie.
Jej zaangażowanie w prowadzenie gospodarstwa oraz zarządzanie majątkiem ziemskim umożliwiło mężowi skoncentrowanie się na budowie ich przedsiębiorstwa Leszczków. Działania Karoliny przyczyniły się do stabilizacji zarówno w życiu rodzinnym, jak i zawodowym.
Zaangażowanie społeczne
Karolina Żurowska była osobą wykazującą głębokie zaangażowanie społeczne, której działania znane były wśród osób potrzebujących. Szczególnie bliskie jej sercu były kwestie pomocy dla ludzi w trudnej sytuacji materialnej w Leszczkowie.
Choć mieszkała w Szwecji, regularnie wspierała różne inicjatywy charytatywne, wysyłając swoje skromne oszczędności na ważne cele. W jej działalności istotne miejsce zajmował dom samotnej matki im. Teresy Strzembosz w Chyliczkach, który otrzymał zarówno wsparcie finansowe, jak i moralne od jej strony.
Przypisy
- Informacja przekazane przez Klementynę Żurowską i Zofię Kurowską.
- Klementyna Żurowska, Z Leszczkowa w świat.
- Odkryto u niej gruźlicę i lekarz zalecił usunięcie ciąży. Następnie wyjechała do Szwajcarii na roczne leczenie.
- Norra kyrkogården - Svenska kyrkan i Lund [online], svenskakyrkan.se [dostęp 18.11.2017 r.]
- Żałobna karta. „Biuletyn”. Nr 38, s. 100, Czerwiec 1980.
- Monitor Polski, 1950 r., Nr A-82/poz. 972, s. 678.
- Monitor Polski, nr 109, poz. 12873, 19.08.1948 r.; Akt Notarialny Notariusz dr. Leon Wolf, Biuro Notarialne Sądu Grodzkiego w Bielsku.
- Adaptacja budynku wymagała poważnych inwestycji. Postawiono nowy komin, wymieniono instalację wodną i poprawiono długi odcinek drogi dojazdowej - Stanisław Adam Leliwa Żurowski, Wspomnienia ..., s. 206.
- majster Ludwig Rojek, tkacz Stefan Kopać i parę córek byłych pracowników z Leszczkowa - Stanisław Adam Leliwa Żurowski, Wspomnienia ..., s. 205.
- 30.10.1946 r. została wypisana z Rej. Handlowym w Zamościu Zakłady Przemysłowe Romana Żurowskiego „Leszczków” Sp. z o.o. (RHB 93) wobec przeniesienia siedziby firmy do Bielska.
- Została wyzwolona pod koniec kwietnia ale do Krakowa dotarła dopiero 29/6 1945 r. Jechała wieloma pociągami i na jakiś czas zatrzymała się w Poznaniu - Klementyna Żurowska, Z Leszczkowa ..., s. 162.
- Karol Borysowicz, Leszczków Wspomnienia, s. 37.
- Jerzy Lerski, s. 89.
- Nie wiadomo jaka była treść donosu. Rodzina domyśla się, że chodziło o działania dążące do pogodzenia Polaków i Ukraińców przeciw Niemcom.
- Szczepan Siekierka, Ludobójstwo ..., s. 1080; Przed wyjazdem na front 26 czerwca 1944 skład i rozmieszczenie kapelanów dywizji (14 Dywizja Grenadierów SS (1 ukraińska)).
- Zamieszkali najpierw na ul. Lwowskiej 5, a od 1940 r. na ul. Brackiej 13/16.
- Karol Borysowicz, Leszczków Wspomnienia, s. 12.
- 403 - Dostęp zabroniony - Blog.pl [online], pisze-reportaze.blog.onet.pl [dostęp 18.11.2017 r.]
- Wyciąg Hipoteczny L.ks.zam.150/29, Ldz. 5708 pod 12.09.1919 r. Na podstawie kontraktu kupna i sprzedaży z daty Lwów 11.09.1919 r.
- Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, Tom 6, s. 80-81.
- Nr metryki 73/51.
Pozostali ludzie w kategorii "Przedsiębiorczość i ekonomia":
Wojciech Inglot | Władysław Chomiak (budowniczy) | Franciszek Woroniecki | Mieczysław RzechorzekOceń: Karolina Żurowska